Ichil u kaajilo’ob Yucatáne’ táan u bin u ch’a’ak bej féeminismo, je’el bix u yúuchul yéetel téeknolojia, beyxan yéetel tuláakal ba’ax ku ts’a’abal k’ajóoltbil. Te’e kaajo’obo’, táan u bin u ya’abtal ko’olel ku táakmuk’tik le noj tuukulila’; ts’o’okole’ u ya’abile’ xlo’obayen ch’úupalal yaan u yóol u k’áatik ka chíimpolta’ak u páajtalilo’ob, ts’o’okole’ ku chíikbesik bix u mu’uk’anchajalo’ob.
Ti’al u yantal le k’eexila’, yaan ba’al u yil reedes sosiaales, tumen te’e kaajo’obo’ leti’ ku meyaj ti’al u yojéelta’al jejeláas ba’al yóok’lal féeminismo. Beey u tukultik xka’ansaj Candelaria May, máax jo’olbesik u kúuchil Casa Colibrí. Ichil tsikbal tu beetaj yéetel La Jornada Mayae’, tu tsolaje’ táan u yantal uláak’ xch’úupalal ku jets’ik féeminista u tuukul.
“Yaan ko’olelo’one’ maaya kch’i’ibal, ts’o’okole’ ts’o’ok kkaambal xan ti’ ba’ax yaan u yil yéetel sexualidad yéetel jeeneróo; walkila’ kjets’ik túune’ maaya féeminista ko’olelon jejeláas ktuukul, tumen ya’abach bix u lúubul péech’óolal yéetel loobilaj t-óok’ol”, tu tsikbaltaj.
También te puede interesar: Feminismos crecen en municipios de Yucatán: Candelaria May
U ti’al Candelaria Maye’, féeminismoe’ ku chíikbesik bix u bin u yutsil xíimbal u kaajilo’ob Yucatán, tumen beey u yilik tu jo’oloj 10 ja’abo’ob káajak u meyaj ti’ jejeláas méek’tankaajo’ob.
“Je’el bix Chichimiláe’ yaan ko’olelo’ob taak u beetiko’ob u páajinal Facebook. Le je’elo’ ku ye’esik jujump’íitil u bin u much’ikubáajo’ob ti’al u k’áatiko’ob ka chíimpolta’ak u páajtalilo’ob. Yaan ko’olel táan u múul meyaj”, tu tsikbaltaj.
Yaan k’iine’, le ko’olelo’oba’, táakano’ob ti’ poliitikóo múuch’kabilo’ob, ba’ale’ xiibo’ob máax ku ts’a’abal tu jach k’a’ananil meyaj. Ko’olele’, kex beyka’aj yaan u na’ate’, tu yáamil ku p’a’atalob.
“Je’el máaxak ka u yóot táakpajal ich Casas Colibrí je’el kki’iki’ k’amike’, tumen beyo’ kmúul meyaj ti’al u chíimpolta’al u páajtalil ko’olel”, tu ya’alaj xsaki’il. Beyxan tu tsikbaltaje’ leti’e’ ku chíimpoltikubáaj beey maaya féeminista ko’olel; ba’ale’ ichil u kaajilo’ob le péetlu’uma’ yaan xan uláak’ ko’olelo’ob, ma’ tsaj wa maayaobi’, táan xan u beetiko’ob féeminismo yéetel le bix u kuxtalo’obo’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
