Mix bik’in jump’éel Méxicoe’ wa mina’an ko’olelo’ob yéetel Kuxa’an kk’aataba’on leti’e’ noj tuukulil kun ts’a’abil ti’ áantimonumentail yaan u ts’a’abal le 8 ti’ marzo ku taala’, tu kaajil Felipe Carrillo Puerto, u puksi’ik’al u maaya lu’umil Quintana Roo.
U yóoxp’éel áantimonumentail kun ts’a’abil te’e péetlu’umo’ (le yáaxo’ ti’ yaan Chetumal yéetel uláak’e’ Playa del Carmen), ti’ kun ts’a’abil tu k’íiwikil Felipe Carrillo Puerto, beey úuchik u k’a’aytik Grecia Gutiérrez Lara, máax táaka’an ich Coordinadora de Mujeres Mayas de Quintana Roo yéetel Red Feminista Quintanarroense.
“Táan kt’anik le Noj lu’uma’ tumen táan kchíikbesik tu táan kaaje’, ma’ no’oja’an ba’ax u jets’maj najmal u beetik, ts’o’okole’ chéen u ye’esajil u k’a’ajsa’al ko’olel kíinsa’an. U ts’a’abal ti’ maaya lu’um xane’ ku chíikbesik máasewal ko’olelo’one’ úuch káajak kloobilta’al yéetel kp’áatal paachili’, le beetik chíikulale’ ku ye’esik loobilaj, péech’ óolal, jats óol yéetel ba’atel láayli’ táan”, tu tsikbaltaj.
También te puede interesar: Tercera antimonumenta de QRoo estará en la zona maya
Tu ya’alaj xan ka’ache’, máasewal ko’ole’ ma’ táan u táakpajal ti’ le xíimbal líik’saj t’aano’ tumen “loobilaje’ náach yanik, ba’ale’ walkila’ ts’o’ok u jach chíikpajal”, le beetike’ ku meyaj yéetel ku chíikbesik tuláakal le loobilajo’, tumen yéetele’ ku páajtal u ya’alal ba’ax beetik u péek k-óol.
“Líik’saj t’aane’ ma’ chéen ti’ noj kaaj p’aatalo’obi’, ku yantal xan ti’ máasewal kaajo’ob, xlo’obayano’obe’ táan xan u táakpajalo’ob, je’el bix péeksajil yaan ti’ u maaya kaajilo’ob José María Morelos yéetel Chunhuhub, ti’al u k’áat óolta’al ka chíimpolta’ak u páajtalil ko’ol, tumen táan u múul k’áata’al, táan u ya’alale’ ts’o’ok u náakal k-óol kseen loobilta’al, yaan u muuk’ ba’ax táan k-a’alik”, tu ya’alaj.
Leti’e’ tu ts’áaj k’ajóoltbil ba’ax kun seen beetbil le 8 ti’ marzo ku taala’, kéen máanak U K’iinil Ko’olel; yaan u beeta’al xíimbalil líik’saj t’aan, láas 4:30 tu taal u chíinil k’iin yéetel ti’ kun káajal tu’ux yaan ka’ach ISSSTE; ma’ táan u k’a’amal u jeel máaki’, chéen ko’olel.
“U xookil jaytúul máasewal ko’olel kíinsa’an wa loobilta’ane’ jach talam u chíikbesa’al ti’ xook ku beeta’al, tumen suuk u ya’alal ba’ax ku yúuchul Cancún wa Playa, tu’ux suuk u k’a’amal aj xíinximbal máako’ob, ba’ale’ ti’ maaya kaajo’obe’ suuk u yila’al u loobilta’al ko’olel yéetel yaan xan u xookil, leti’ le ba’ax kk’áat kchíikbeso’, k’a’anan tuláakal ko’olel”, tu ts’ook a’alaj Gutiérrez.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
