U kaajil Antiguae’ bak’pachta’an tumen nukuch wiitso’ob, ts’o’okole’ chíimpolta’an beey u ba’alumbáaj kaaj; walkila’ leti’e’ kaaj ku asab xíimbalta’al ichil centroamerikanoil lu’um.
45 minutos náach p’aatal ti’ Ciudad de Guatemala. U bejilo’obe’ yéetel tuunich beeta’an yéetel u najilo’obe’ jejeláas u boonil; te’e k’íiwiko’ ku páajtal u xíimbalta’al u najil k’uj u merkadoil yéetel kúuchil k’a’abéetkunsa’ab beey páalasyo ti’ máax beetik u ajawil Guatemala ichil u ja’abilo’ob 231.
Kaaje’, káajsa’ab tumen sak wíiniko’ob tu ja’abil 1543. Jpa’at u k’aaba’ beey Santiago de los Caballeros de Guatemala tu ja’abil 1566. Tu jo’oloj búuluk yéetel péeknak lu’ume’, k’aschaj u ya’abil le kaajo’, le beetike’ ti’al u ja’abil 1763e’ u ya’abil kajnáalo’obe’ luk’ jujump’íitil tak te’e noj kaaj k’ajóolta’an tak bejla’o’.
U kaaijle’ ku jach oksaj óoltik katoolikáa tuukul, chika’an beyo’, tumen maanal 30 najilo’ob k’uj yaani’, ts’o’okole’ kach k’ajóolta’an yóok’lal bix u k’iimbesa’al Samana Santai’, tumen tu bejilo’obe’ ku tosa’al yéetel u sóol che’, nikte’ yéetel u yich che’ob; yaan procesion ku beeta’ali’ yéetel tu joolnajio’obe’ ku ts’a’abal u sak wa éek’kume’en k’aaxil ka’alikil táan Cuaresma.
También te puede interesar: Antigua, patrimonio de Guatemala y del mundo
Kéen xi’ik máake’, jach unaj u xíimbaltik Arco de Santa Catalina, tu’ux suuka’an ka’ach u p’áatal moonjas k’ala’ano’ob ichil u kóonbentoil Santa Catalina Virgen y Mártir. Tu ja’abil 1890e’ jts’a’ab jump’éel reloj yóok’ol. U kaajil Antiguae’ chíimpolta’ab beey Patrimonio de la Humanidad tumen UNESCO, tu ja’abil 1979.
Ka’alikil ti’ yaan máak k’íiwik le noj kaajo’, ku páajtal u yila’al u wiitsil ja’ (tu’ux jóok’ ja’ bul noj kaaj), u wiitsil k’áak’ yéetel Acatenango, óoxp’éel nukuch k’áak’wiitso’ob kaláantik le kaaja’. Beey túuno’, ti’al máax jach uts tu yich xíinximbale’ yaan cha’ano’ob ku beeta’al tu tséelikil le nojoch wiitso’oba’, u kúuchil u na’akal cha’an máak xma’ bo’olili’.
Walkila’, tu kaajil Antiguae’ ku páajtal u k’a’amal máak ti’ otelo’ob siinko estrellas, beyxan kúuchilo’ob janal, ti’al u yu’uk’ul síis ba’al, kúuchilo’ob koonol, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
