Máaxo’ob táaka’an ichil u múuch’kabil Maaya Ko’olelo’on, beyxan u jeel máako’ob chíimpoltik miatsile’, tu líik’saj u t’aano’ob ti’al u jets’iko’ob ma’ ki’imak u yóolo’ob ikil táan u beeta’al u cha’anil Páayt'aan; káaj tu k’iinil jueves, tu méek’tankaajil Izamal. Tu ya’alajo’obe’, ba’ax ku beeta’ale’ chéen p’a’astajil yéetel loobilaj yóok’ol u miatsil yéetel u kuxtal kaaj.
Múuch’kabile’ tu ts’áaj k’ajóoltbil k’a’aytajil ts’íib tu’ux tu jets’ajo’ob le cha’ano’ -je’el bix beeta’an yéetel uláak’o’obe’- chéen maaya chíikul ku konik, le beetik ku kóolik máak ti’al u cha’anta’al, ts’o’okole’ taak’in ku náajalta’an yéetele’ ku laj p’áatal tu k’ab máaxo’ob beetik.
“U cha’anil its’at yéetel oksaj óol k’aaba’inta’an Páayt'aan, mix juntéen ku táan óoltik maaya kaaj ba’ale’ ku k’a’abéetkunsik kili’ich ba’al u ti’al; chéen koonol u ka’ajo’ob”, a’alabij.
Maaya ko’olelo’obe’ tu yaj óoltajo’ob ba’ax ku beeta’al, tumen u yuumilo’obe’ mix táan u na’atiko’ob ba’ax ku yu’ubik maaya kaaj, ba’ale’ ku ch’a’ako’ob ti’al u jóok’sik utsil ba’al u ti’alob.
También te puede interesar: El festival Paáayt'aan no nos representa: mayas de Yucatán
Tu ya’alajo’ob xane’ yanchaj jaytúul ti’ leti’obe’ páayt’anta’abob ti’al u táakpajalo’ob ba’ale’ ka’aj ila’ab ba’ax le ku beeta’alo’, tu jets’ajo’ob ma’ táan u bino’obi’. “Tak le bajux ku bo’otiko’obe’ jach jump’íit ti’ le suuk u ts’a’abal yóok’lal jump’éel meyaj beyo’. TS’o’okole’ ku ya’aliko’obe’ ku beeta’al ti’al u mu’uk’ankúunsa’al maaya óol, kex ma’ táan u chíimpolta’al u máakilo’obi’”, tu jets’ajo’ob.
Beyxan, tu ya’alajo’ob ts’o’ok u yojéeltiko’obe’, ku k’a’abéetkunsiko’ob u yoochel maaya ko’olel, kex ma’ jts’a’ab u páajtalil ti’obi’, tumen ku taal u na’atale’ ku chíimpoltiko’ob bin ba’ax ku beeta’al, ts’o’okole’ ma’ beyi’.
Maaya Ko’olelo’one’ ku k’áatóoltik ka xu’uluk u ch’a’abal u k’aaba’ maaya kaaj ti’al u beeta’al cha’ano’ob yéetel ba’alo’ob tu’ux chéen koonol ku kaxta’al. “K-k’áatik ka chíimpolta’ak maaya miatsil. K-k’áatik ka xu’uluk u p’íitkunsa’al u meyaj maaya aj-its’ato’ob. K-k’áatik ka ch’éenek u to’okol ba’ax kti’al”, tu jets’ajo’ob.
Ka’aj k’a’ayta’ab u cha’anil Páayt'aane’, a’alab yaan u beeta’al jejeláas e’esajilo’ob, janalo’ob, kili’ich t’aan yéetel tse’eko’ob. Tuláakalo’obe’ ti’ kun úuchul tu méek’tankaajil Izamal, ichil 17 tak 20 ti’ marzo. Beeta’an tumen u múuch’kabil La Cita.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
