Ti’al wíinike’ u eek’ilo’ob k’áak’náabe’ juntúul u ba’alche’il ja’ jach jats’uts u yila’al, yóok’lal bix u wíinkilal, tumen ki’ichkelem yéetel yóok’lal bix u yantal ich ja’ tu’ux kuxa’an, ba’ale’ le je’elo’, ma’ jach no’ojan u ti’ali’ tumen ku ch’a’abal ti’al u ko’onol chéen beyo’, xma’ p’iisili’, chéen ti’al u jats’utskíinsa’al kúuchilo’ob.
Ichil tuláakal yóok’ol kaabe’ maanal mil 900 u túul u jejeláasil yaan, ts’o’okole’ tu lu’umil Quintana Rooe’ jach chíika’an u jejeláasil Asterias rubens, jo’ots’íit u yook, i’ixikij, ku loom, yéetel ku múuch’yantal tu taamil le k’áak’náabo’. U kaajil El Cielo, Cozumele’, u chíikulal ti’ loobilaj u beetmaj wíinik ti’ le chan ba’alche’a’, tumen tak walkil lajunp’éel ja’abo’ob paachile’, ku páajtal u yila’al naats’ ti’ le peteno’, ba’ale’ bejla’e’ jach chéen p’el u yila’al.
También te puede interesar: Estrella de mar, belleza oceánica en peligro
U sientifikoil k’aaba’e’, Asteroidea, ba’alche’ob mina’an u baakel, yéetel u boonile’ ku béeytal u p’éelilkúunsik yéetel bak’pach tu’ux ku yantal.
“Suuka’an u jaantik moluuskóos yéetel kimen ba’alache’ob, ba’ale’ yaan xan ku jantik korales… u nojochil u kóochile’ ku k’uchul u p’is tak 20 cms u raadyoil, ts’o’okole’ ya’abach máake’ ku ch’a’ak ti’al u konej”, beey úuchik u ya’alik jbioologóo Ignacio Peña.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
