Kéen tséenta’ak xunáan kaabe’, ku núupul k’a’anan ba’alche’ yéetel úuchben tuukul, ba’ale’ beyxan yéetel tuláakal ba’ax unaj u yantal ti’al u béeytal, beey u tukultik jmáajistrado ts’o’ok u je’elel ti’ u meyaj, Pablo Vicente Monroy Gómez.
Kéen okok te’el tu’ux ku tséentik u kaabe’, ku táan óoltik mejen ik’elo’ob kaab, máaxo’ob ti’ ts’o’ok u k’ubik u yóol. Tu jo’oloj ka’ap’éel ja’ab káajak u meyajtike’, yáax juntéen úuchik u jóok’sik u kaabil; náak kex 27 liitros.
Ku múul meyajtik yéetel u paal, Santiago Monroy Conesa, máax yéetel ts’o’ok u líik’sik u kúuchil u k’aaba’intmajo’ob “Melipona Guardiana”. Le je’elo’ jump’éel k’áax naats’ yanik Tamanché. Meyaje’, tu káajsajo’ob ka’ap’éel ja’ab paachil, ka’alikil k’aalal máak tu yotoch yóok’lal u pak’be’en k’oja’anil Covid-19; tu beetajo’ob ti’al u yantal tu’ux u pak’iko’ob u yik’el kaab, tumen bejla’e’, le chan ba’alche’a’, sajbe’entsil yanik u ch’éejel tumen táan u seen k’askúunta’al u yotoch, ba’ale’ beyxan ti’al u beetik yéetele’, jump’éel kúuchil xaak’al yéetel k’i’itbesaj.
También te puede interesar: ''Melipona Guardiana'', un santuario de preservación de abejas
Beyxan, le kúuchilo’ ku yutstal u xíimbalta’al tumen je’el máaxak u k’áat u yojéelt uláak’ ba’al yóok’al xunáan kaab.
Le 20 ti’ mayo máanika’, máan U K’iinil U Yik’elo’ob Kaab Yóok’ol Kaab, le beetike’, yanchaj xíimbalilo’ob te’e kúuchilo’, ti’al u cha’anta’al le kúuchilo’.
Monrroy Gómeze’ tu tsolaje’, tu ts’áaj u yóol u beetik le kúuchila’, ti’al u yáantik jump’íit u kaláanta’al u ba’alumbáaj maaya kaaj. “K tséentik u yik’elo’ob kaab, tumen jujump’íitil u bin u ch’éejsa’al u che’ilob k’áax tu’ux ku yantalo’obi’”, tu ya’alaj.
K k’áate’, ku utsil meyajnak u kúuchil “Melipona Guardiana”, tumen yéetele’ k kaxtik ma’ u ch’éejel le k’a’anan mejen ba’alche’oba’. Ts’o’okole’, tu ya’alaj xane’, mantats’ u tsikbal yéetel kúuchilo’ob xaak’al, ti’al xan u jéets’el no’ojan yanik u toj óolal le kaabo’, beyxan le ku meyaj ti’al ts’aakankil, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Beyxan, Pablo Monroye’ tu ya’alaj yaan xan uláak’ jump’éel meyaj, tu’ux ku “máatiko’ob” jump’éel u kaajail ik’el kaab, ti’al u kaláantiko’ob, beyo’ tu jo’oloj waxakp’éel winalo’obe’, ku k’ubiko’ob kaab ku jóok’sa’ali’, u yuumil túun le kaajao’ chéen ku yantal u bo’otiko’ob wa bajux lalaj winal yóok’lal le je’elo’. Ti’al u yojéelta’al uláak’ ba’ale’ ku páajtal u t’aan máak te’ela’: 9993 65 80 55, wa u túuxta’al ts’íib te’ela’: [email protected].
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
