“Yaan k ba’atel yóok’lal u kuxtal ba’alche’ob, je’el ba’axak bíin ka yanak k beetej”, tu ya’alaj u xkananil ba’alche’ob Elsa Arceo úuchik u k’áatchibta’al ba’ax ku tukultik yóok’lal kaalesas eleektrikas. Leti’ yéetel u múuch’il tu’ux táaka’ane’ ku tukultik mix ba’al unaj u k’iimbesa’al úuchik u k’ujsa’al le wakp’éel kaalesaobo’, ts’o’okole’ tu ya’alaj xan óol jak’a’an u yóol yóok’lal ba’ax a’alab tumen máax jo’olbesik Unión de Caleseros, Eduardo Echeverría, máax tu ya’alaje’, le túumben nu’ukulo’ob k’ujsa’abe’, ma’ táan u beetik u ch’éenel u meyaj tsíimini’.
“K tukultik ka’ache’ ki’imak u yóolo’ob tumen táan u taasa’al uláak’ túumben ba’al ti’al u túumbenkuunsa’al bix u beeta’al le meyajo’”, tu ya’alaj.
Tu tsikbaltaj xane’, le sábado máaniko’, ka’alikil úuchik u beeta’al xíimbalil líik’saj t’aane’, leti’ yéetel le uláak’ máaxo’ob táaka’an te’e múuch’ilo’, poch’a’abo’ob tumen juntúul máax meyajtik le kaalesao’.
También te puede interesar: Llegada de calesas eléctricas a Mérida no es motivo de celebración: activista
Arceo tu tsikbaltaj xane’, 78 u p’éel kaalesas ku meyajo’ob tu k’íiwikil u noj kaajil Jo’, ti’al u xíimbalkúunsa’al máak te’e noj kaaja’, ba’ale’ te’e k’iino’oba’, k’ujsa’ab wakp’éel kalesas mana’abob China, ts’o’okole’ leti’ ku tukultike’, ma’ táan u chúukpajal le beyka’ajo’ ti’al u ts’aatáanta’al ba’alche’ ku loobilta’al kéen yanak u máansa’al wíinik u cha’ant le noj kaaja’.
“Ma’ táan k ki’ki’ óoltik le k’eexil ku tukulta’al u beeta’alo’, k-ojele’ jujump’íitil u yúuchul”, tu tsikbaltaj.
Leti’ xane’ tu páayt’antaj u jo’olpóopil u noj kaajil Jo’, Renán Barrera, ti’al ka yanak tsikbal, tumen ichil ba’ax tu ya’alaje’, leti’e’ ma’ u k’am mix máak ti’al u tsikbal kex ts’o’ok u k’áata’al ti’.
“Jo’olpóope’ ku ya’alike’ u k’áat ka meyajnajak (kaalesas eleektrikas) ba’ale’ kéen ts’o’okoke’ máax jo’olbesik u múuch’il máaxo’ob meyajtike’ ku ya’alike’ chéen máax kéen u yóote’ ku k’exik, wa ma’e’, ma’. U loobilta’al ba’alchee’, ojéela’an jach jaaj ku yúuchul”, tu ya’alaj Elsa Arceo.
Leti’obe’, ma’ táan u p’eektiko’ob meyaj ku beeta’al tumen kalesero’ob, ba’ale’ ba’ax ma’ uts tu t’aano’obe’, leti’ u loobilta’al le ba’alche’obo’, ts’o’okole’ tu ya’alaje’, yaan jejeláas ba’alo’ob ti’al u ma’ u yúuchul beyo’.
Tu ts’ooke’, tu betaj páayt’an xan ti’al u yantal múul meyaj ichil jala’ach, kaaj yéetel Unión de Caleseros.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
