U Jala’achil Méxicoe’ yaan u kaxtik ka tse’elek ba’ax jets’a’ab tumen juues Primero de Distrito de Yucatán, úuchik u jets’ik ka táaj xo’ot’ok u meyajilo’ob tu jaatsil 5 Sur ti’ le Tren Mayao’, ku yáalkab Playa del Carmen tak Tulum, beey úuchik u k’a’aytik jala’ach Andrés Manuel López Obrador, ti’ tse’ek suuka’an u beetik sáansamal ja’atskab k’iin.
“Yaan k-ilik ba’ax kéen k beetej wa yaan u k’a’abéetkunsa’al uláak’ u nu’ukbesajilo’ob a’almajt’aan ti’al u tse’elel jeets’il beeta’ab tumen mina’an mix ba’al táakmuk’tik”, tu ya’alaj López Obrador.
Tu ka’a a’alaje’, ti’ le maanal mil 500 kmse’ ku yáalka’abtik Trene’, jach ti’ le jaatsil je’elo’, le ku bin Playa tak Tulumo’, leti’e’ tu’ux yaan talamilo’obo’.
“Meyaje’ láayli’ yaan u beeta’al, ma’ táan u je’elsa’al, ma’ táan k beetik xan ba’ax ma’ unaji’, ba’ale’ to’one’ jaaj ba’ax k-a’alik, le beetike’ táan u k’a’abéetkunsa’al uláak’ ba’al ti’al u ye’esa’al beyo’”, tu ya’alaj jala’ach.
También te puede interesar: Apelará Federación suspensión del tramo 5 Sur del Tren Maya
“Máaxo’ob beet u ts’a’abal áamparoe’ ma’ u yuumilo’ob k’áaxi’, chéen máako’ob a’alik chi’ichnako’ob yóok’lal lu’um bin… ba’ale’ mix juntéej wáaj tu yila’ajo’ob ba’ax beeta’ab tumen Calica”, tu ya’alaj, ka’alikil u ya’alike’, je’el u yáantaj ti’al u ts’a’abal ti’ le mola’ayo’ tuláakal ju’un k’a’abéet ti’al u k’exik u nooyil u meyaj. U kúuchilo’ob tu’ux ku jóok’sa’al sajkab tumen Sactune’ yaan nueebe meetros u taamil, ts’o’okole’ jach ts’o’ok u páano’ob yéetel ts’o’ok u chíikbesiko’ob u yáal lu’um.
Beyxan tu ch’a’abchibtaj ba’ax ku beeta’al Xcaret, tumen yaan bin xaak’al ts’o’ok u káajal u beeta’al yóok’lal uláak’ jump’éel meyaj tukulta’an u beeta’al ti’al u nup’a’al ts’ono’oto’ob, chéen ba’axe’ lelo’ ku k’askúuntik u yáalal lu’um; le meyajo’ ti’ ku beeta’al Quintana Roo.
Uláak’ ba’ax tu k’a’ajsaje’, yóok’lal u meyajil Tren Mayae’ táan u ka’a pa’ak’al che’ob yéetel u nu’ukbesajil Sembrando Vida, ts’o’okole’ tu ya’alaj “kúulpach t’aane’ ma’ kolnáalo’ob, mix maayaob beetiki’, leti’obe’ u k’áato’ob ka beeta’ak, yéetel ts’o’ok u xáantal xan u k’ajóolteno’ob, u yojelo’ob ba’ax kin tukultik yéetel ku táamuk’tiko’ob ba’ax kin beetik”.
Tu tsikbaltaje’, ka’aj káaj u beeta’al u bejil Trene’, u éejidataryilo’ob Jacinto Pate’ (tu méek’tankaajil Tulume’) tu túuxtajo’ob a’albil ti’e’, leti’obe’ ku táamuk’tiko’ob bin ba’ax ku beetik, tumen wa tu paach ts’ono’oto’ob kun máan beje’ yaan u yáanta’alob tumen, yéetel ku éejentiko’ob ka beeta’ak”.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
