Tumen yaan k’iine’ ma’ táan u bo’ota’al taak’in unaj, wa ma’e’ kéen je’ets’ek bajux unaj u bo’otchajale’ jach u p’íite’, Péetlu’ume’ unaj u jets’ik jump’éel nu’ukbesaj ti’al u yáanta’al ko’olel yéetel u paalal, ti’al beyo’, u yantal taak’in ti’al u ma’anal ba’ax unaj u ti’al u líik’ilo’ob tu beel, beey tu ya’alaj Yamile Masiel Pérez Achach, juntúul x-áabogada.
U k’a’abéetile’ ma’ leti’ u seen ts’a’abal u si’ipil máax ma’ táan u bo’ol, tumen u jaajile’, najmal u yantal jump’éel nu’ukbesaj áantik ko’olel yéetel wa bajux taak’in, beyxan u kúuchil u biinsik u paalal ti’al u kaláanta’al ka’alikil u meyaj wa u ka’ansa’al u beet meyajo’ob je’el u k’a’abéetkunsik ti’al u náajaltik u taak’in, ichil uláak’ ba’alo’ob, tumen beyo’ “ku ch’éenel” u yantal u páa’tik ko’olel wa ba’ax ti’ u jeel máak.
Pérez Achache’ tu ya’alaj yaan ya’abach yumo’obe’ ma’ táan u bo’olo’ob je’el bix unaje’ tumen ku tukultiko’obe’ mina’an u kuucho’ob, ba’ale’ yaan xan uláak’o’obe’ ma’ tu chúukpajal u taak’inil u ts’áako’ob nonoj taak’in ti’al u yutsil kuxtal máak, wa ma’e’ maas ku yóotiko’ob ka k’a’alako’ob ti’al ma’ u yantal u bo’olo’ob. Ko’olel túune’ ku yantal u páa’tik u yilik bajux le kun óotbil ts’a’abil ti’ob, wa ku ts’a’abal.
También te puede interesar: Urge programa de asistencia a mujeres, ante impago de pensiones: Yamile Pérez
Tu péetlu’umil Yucatán, tu’ux ma’ ya’ab u náajal máaki’, taak’in ku bo’ota’al ti’al u tséenta’al paalale’ ts’o’ok u súutul jump’éel talamil, tumen u ya’abil xiibo’obe’ ma’ táan u beetiko’ob ba’ax jets’a’an, beey tu ya’alaj Gina Villagómez Valdés, máax táaka’an ichil u múcuh’kabil Frente por los Derechos de las Mujeres en Yucatán.
Beey túuno’, te’e lu’uma’ ma’ chéen jach táaj ya’ab u loobilta’al ko’oleli’, tumen ku lo’oxol yéetel ku to’opol, ba’ale’ beyxan yaan uláak’o’obe’ chéen tu juunal p’aatal yéetel u paalal, tu ya’alaj Villagómez Valdés.
Uláak’ ba’al tu tsolaj Pérez Achache’ leti’ bix u je’ets’el tumen juueso’ob taak’in unaj u bo’ota’al, tumen u ti’ale’ ku jóok’sik bajux u jach p’íitil taak’in k’a’abéet ti’al u tséenta’al wa máax, chéen ba’axe’ ku ch’a’ak xan u p’iisil ti’ beyka’aj u p’íit náajal yaan, $172.87 pesos sáansamal.
Ts’o’okole’, tumen yaan k’iine’ ku jach talamchajal u je’ets’el bajux le kun bo’olchajalo’, yaan ko’olele’ maas ku yóotik u “mokt’antik” kex chéen 500 pesos lalaj winal, tumen wa ku kumul ba’atele’ ma’ tun bin ts’a’abil mix jump’íit taak’in ti’.
“P’aatal tu k’aab xiibo’ob, le bajux kun óotbil ts’a’abil ti’ob”, tu ts’ook a’alaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
