de

del

Foto: Juan Manuel Valdivia

Úuchik u máan le 7 ti’ julioa’ tu chukaj jo’op’éel ja’ab yanak Declaratoria de Alerta de Violencia de Género contra las Mujeres en Quintana Roo, “ba’ale’ u seen kíinsa’al ko’olele’ ma’ ch’éeneki’, tu jeele’ ts’o’ok u jach chíikpajal u ya’abtal”. beey a’alab tumen Red Feminista Quintanarroense ti’ jump’éel k’a’aytajil ts’íib.

“Táan kk’aatik ti’ jo’olpóopo’obe’ ka yanak u péeko’ob yéetel ba’ax jets’a’ab k’a’abéet u beeta’al te’el jets’ts’íibilo’, yéetel ka u kaláanto’ob yéetel u chíimpolto’ob páajtalil unaj yaan to’on, ti’al kkuxtal tu’ux mina’an loobilajil, tumen sáansamal u yantal ko’olel yéetel xch’úupalal ‘ku sa’atalob’, yéetel sáansamal xan u yu’ubal yaan ko’olel ku kíinsa’al ts’o’okole’ ma’ táan u sáasilkúunta’al máax beetik”, xo’ok te’el ts’íibo’.

Máaxo’ob beete’ tu ya’alajo’obe’ sáansamal u yantal uláak’ ko’olelo’ob a’alik ku loobilta’alob tu yotoch, tu’ux ku meyajo’ob, tu’ux ku yúuchul kaambal yéetel tak te’e bejo’obo’, ts’o’okole’ ts’o’ok u káajal u jach chíikpajal loobilaj ku yantal ich kúuchilo’ob wa mola’ayo’ob tumen ku ka’ap’éel ts’a’abal u kuuch ko’olel ku yantal u muuk’il u t’aan ti’al u beetik u tak poolil u ya’alik ba’ax ku beeta’al ti’ob. 

 

También te puede interesar: A 5 años de la alerta de género, feminicidios no bajan en QRoo: Red Feminista

 

“Sáansamal ku bin u jach ts’u’uychajal oksaj saajkil yóok’ol uláak’ ko’olelo’ob láak’intik máaxo’ob ku loobilta’al, wa máaxo’on k-líik’sik kt’aan ti’al k-a’alik ba’ax ma’ táan u ts’aatáanta’al tumen le Noj lu’uma’, yéetel tumen óoli’ beey ku táakmuk’tik le loobilajo’. To’one’ kk’áat ka yanak u beeta’al ba’ax unaj ti’al u  xu’ulsal loobilajil, ma’ chéen ka beeta’ak beey táan u yúuchul meyaje’”, tu ya’alaj Red.

Tu k’iinil 7 ti’ julio ti’ u ja’abil 2017e’, u jala’achil u noj lu’umil Méxicoe’ tu jets’aj Declaratoria de Alerta de Violencia de Género contra las Mujeres tu áayuntamientoil u méek’tankaajilo’ob Benito Juárez, Cozumel, Lázaro Cárdenas, Felipe Carrillo Puerto, Othón P. Blanco, Solidaridad yéetel Tulum, ti’al u chíikbesik loobilaj yóok’ol ko’olel káaj u yantal te’elo’. 

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan