Máaxo’ob tsaayal ti’ luuba’an óol, wa depresión, tu péetlu’umil Yucatáne’ ya’abchaj 79 por siiento ichil u ja’abil 2021 tak 2022, beey jts’a’ab k’ajóoltbil ichil Boletín Epidemiológico k’i’itbesa’ab tumen Sistema Nacional de Vigilancia Epidemiológica, ti’ u jala’achil u noj lu’umil México.
Ichil uláak’ ba’ax ku xo’okole’, ku ya’alik u ya’abil máaxo’ob ma’ jach toj óol u tuukululo’obe’, ko’olel. Beyxan, ti’ le beyka’aj ts’o’ok u yáalkab le ja’ab yaniko’ona’, tak tu k’iinil 25 ti’ junioe’, yanchaj mil 164 u túul máax yaan ti’ luuba’an óol ti’ le péetlu’umo’; u 73 por siientoil le je’elo’obo’, ko’olel tume ku chukik kex 852 u túulal; yéetel u jeelo’obo’, 313e’, xiibo’ob.
Láayli’ te’e k’iino’obo’, ba’ale’ ti’ u ja’abil 2021e’, ojéelta’ab yanchaj 649 u túul máax ti’ tsa’ay luba’an óol, ts’o’okole’ beyo’, láaylo’ ko’olel u ya’abil tumen leti’ob chíikbes u 76 por siientoil, úuchik u yantal 494 u túul; yéetel chéen 155e’ xiib.
También te puede interesar: Casos de depresión en Yucatán aumentaron 79 por ciento de 2021 a 2022
Le domingo máaniko’, yanchaj ya’abach máak tu líik’saj u t’aan, ti’al u k’áat óoltik u toj óol tuukul wíinik yaan tu lu’umil Yucatán, yóok’ol u bejil Pasaje de la Revolución, tu tséel u Catedralil Jo’. Máaxo’ob táakpajo’obe’ tu k’áatajo’ob ka chíimpolta’ak u páajtalil wíinik, beyxan ka “séeba’ak u péeksa’al ba’al” tumen ts’o’ok u jach táaj ya’abtal máak u kíinsubáaj Yucatán.
Jsosioologóo Edgardo Flores, táakpaj tu ts’ook le líik’sajil t’aano’, tu’ux tu ys’alaje’, u kíinsikubáaj máake’ ma’ chéen yóok’lal jump’éel ba’ax ku yúuchuli’, ts’o’okole’ jo’olpóopo’obe’ unaj u táanilkunsiko’ob meyaj kaláantik u toj óol tuukul wíinik, yéetel u ch’éenel u yantal jela’an tuukulo’ob yóok’lali’.
Beey túuno’, u Ayuntamientoil u noj kaajil Jo’e’, tu k’a’aytaj u káajal u meyaj Centro Municipal de Apoyo a la Salud Mental (CEMASME), tumen táan u kaxta’al u mu’uk’ankúunsa’al meyaj ti’al u kaláanta’al u toj óol tuukul wíinik yéetel u no’ojan láak’inta’al kaaj.
Kúuchile’ ti’ yaan tu noojolil u noj kaajil Jo’, ts’o’okole’ yaan u ts’áak u páajtalil u ts’aatáanta’al máax ti’ k’a’abéet áantaj ti’al u toj óolil tuukul, le beetik u ts’áak síikolojiikóo áantaj, yaan xan u yila’al u k’ujsa’al máak tak tu’ux kun k’a’abéetchajal,, yéetel yaan u jach ts’aatáanta’al máax táan u yokol tu tuukul u kíinsikubáaj, ichil uláak’ ba’alob.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
