de

del

Foto: Cecilia Abreu

Le 15 ti’ julio ku taala’, yaan u chúunul Feria Artesanal U puksi’ik’al Yucatán, tu k’íiwikil Parque de Santa Ana. Láas 9 ja’atskab k’iin kéen je’ebek yéetel yaan u k’a’alal láas 10 áak’ab; u ts’ook k’iinil u beeta’ale’, lunes 18.
“U nooyil le e’esajo’, leti’ u táakmuk’ta’al úuchben meyaj suuk u beeta’al […] tumen wa mina’an e’esajilo’ob je’el bix le je’ela’, je’el u k’uchul u k’iinil u láaj sa’atal”, tu ya’alaj Samuel Mérida.

Tu yáax k’iinil cha’ane’ yaan u táakpajal u múuch’il óok’ot u áayuntamientoil u noj kaajil Jo’, tu súutukil 7 áak’ab; beyxan ti’al sábado, láas 6 tu taal u yáak’abtal.

 

También te puede interesar: U puksi’ik’al Yucatán, feria para el trabajo de artesanos locales

 

Leti’ xane’, tu ya’alaj meyaj k’abo’ob kun e’esbile’, beeta’an tumen u kajnáalilo’ob Yucatán, yéetel u ts’áamo’ob tuláakal u yóolo’obi’; ti’ u taalo’ob tu kaajilo’ob Teabo, Maní, Ticul, Valladolid, Izamal, Tinum, ichil uláak’o’ob. Tu tsikbaltaje’, tu jo’oloj kamp’éel ja’abe’, táan u béeytal u ka’a k’a’abéetkunsa’al le k’íiwika’, tumen tak ma’ili’ k’uchul pak’be’en k’oja’ane’, ma’ béeyak ka’ach u k’áatal majáantbili’.  


Te’e e’esajilo’ yaan u ko’onol nu’ukulo’ob beeta’an yéetel aak’, nook’, k’at, fíiligraanáa, báaxalo’ob, u moots kookóo, ichil uláak’ ba’alob.

Te’e ja’aba’, yaan u táakpajal 50 u túul máako’ob ti’al u ye’esik u meyajo’ob, ba’ale’ ku tukultike’ yaan kex 500 u túul máax ku yáantajo’ob, tumen meyaj beyo’ “ma’ tajan ya’ab ku beeta’ali’, jujump’éelil u beeta’al yéetel beey u bin u k’ubla’ajalo’ob”. Tu ya’alaj xane’, yanchaj ya’abach máak tu yilaj u talamil kuxtal yóok’lal pak’be’en k’oja’an, ba’ale’ leti’e’ ku yilik xane’, tumen le meyajil ku beetiko’obe’ ma’ jump’éel ba’al tajan k’a’ananile’, ya’abach ti’ leti’obe’ xu’ul u beetiko’ob le meyajila’, ti’al u kaxtiko’ob u yaanalil ba’al.
Uláak’ ba’ale’, leti’e’ tu yaj óoltaj mina’an u kúuchil u ye’esal meyaj k’abo’ob ku beeta’al, le beetik máaxo’ob táan u bin u líik’ilo’obe’, ma’ táan u yóotik u kano’ob u beeto’ob, le beetike’, tu ch’a’achibtaj u k’a’ananil u páakta’al u beelo’ob, ti’al u yantal u jeel máak beetik tu paachil k’iin. Ku tukultike’, jach táaj k’a’anan u ye’esa’al ti’ táankelemo’obe’, meyaj k’abo’obe’ ku páajtal u beetik máak tu yotoch, ts’o’okole’ kéen u kono’obe’ je’el u chan ts’áak taak’in u náajalto’ob, ti’al beyo’, u mu’uk’anchajal u koonolo’ob tu paachil k’iin. “Buka’aj utsil ka béeyak u kaxta’al jump’éel kúuchil ti’al u ye’esa’al le meyajo’ob ku beeta’alo’, ba’ale’ beyxan ti’al u yantal tu’ux u ts’a’abal kaambalo’ob, tu’ux ka béeyak u táakpajal je’el máaxake’, ti’al beyo’, u mu’uk’ankúunsa’al u péektsila’al le meyajila’”.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan