de

del

Foto: Reuters

Ichil jo’otúul máasewal máak yaan tu noj lu’umil Méxicoe’, ti’ juntúul mina’an mix jump’éel ba’al ti’al u béeytal u t’aan ti’ séelulaar, te’e xookila’ táakbesa’al tak tu’ux ts’o’okili’ u ts’a’abal walkilp’éel 30 ja’abo’ob u séerbisiyoil ti’al u t’aan máak, beey úuchik u ts’a’abal k’ajóoltbil tumen Instituto Federal de Telecomunicaciones (IFT).

Mola’aye’ tu ya’alaje’, tu lu’umil Méxicoe’ yaan 2 miyoonesil 395 mil 896 u túul máasewal wíinik, ts’o’okole’ mina’an ti’ob mix jump’éel u séerbisiyoil ti’al u t’aano’ob; ichil le je’elo’ ti’ yaan le k’ajóolta’an beey teknoolojia 2G káaj u meyaj le siiglo máaniko’, ichil u ja’abilo’ob nobeentáa. 
Ikil táant u máan U K’iinil Máasewal Kaajo’obe’, IFTe’ tu ts’áaj k’ajóoltbil jump’éel tsoolmeyaj yóok’lal bix yanik u séerbisyoil séelular ti’ le máasewal kaajo’obo’. Yaan jayp’éel ti‘ le je’elo’obo’, wa ku mu’uch’ul u téeknolojiyail 2G, 3G yéetel 4G, ku yila’ale’ ku chúukpajal u 100 por siientoil séerbisyo najmal u yantal.

 

También te puede interesar: Uno de cada cinco indígenas en México, sin acceso a telefonía móvil: IFT

 

Yaan bulukp’éel máasewal kaajo’ob, jump’éel ichil wakp’éele’, tu’ux ma’ táan u k’uchul mix u chúumukil kóoberturáa, kex ka táakbes’aak teknoolojia jts’a’ab walkil 30 ja’abo’ob paachil.  

Kaajo’ob tu’ux ma’ táan u chúukpajal mix u táanchúumuk séerbisyoe’ leti’ le je’ela’: Lacandón, 16 por siiento; Tepehuano del Sur, 20 por siiento; Tojolabal, 24 por siiento; Chuj, 32 por siiento; Ch’ol, 33 por siiento; Seri, 35 por siiento; Pima, 39 por siiento; Tlapaneco yéetel Q’ajnob’al, tu ka’ap’éelale’ 47 por siiento; Tzeltal, 48 por siiento yéetel Tepehuano del Norte, 49 por siiento.

IFTe’ tu ya’alaje’, tu kamp’éel trimeestreil u ja’abil 2021e’, u 75 por siientoil kaajo’ob tu’ux ets’ekbal “máasewal máako’obe’” ts’a’aban u séerbisyoil séelular ku meyaj yéetel teknoolojia 3G yéetel uláak’ 70 por siiento ku meyaj yéetel 4G.

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan