Ku tukulta’ale’ tilapiae’ juntúul ti’ le ba’alche’ob asab yaan te’el yóok’ol kaaba’, le beetike’, séeba’an xan u ya’abtalo’ob. Juntúul kay ma’ táan u yantal ti’ ch’óoch’ ja’, ba’ale’ suuk u yila’al tu’ux ooxol. Te’e ts’ook ja’abo’ob tu lu’umil Yucatáne’, ts’o’ok u ya’abtal xan kúuchilo’ob tu’ux ku tséentalo’ob.
Séeba’an u kanik kuxtal tu’ux ku yantal, ts’o’okole’ ti’ ku yantal ich riios, aak’alo’ob yéetel u beel tu’ux ku wéekel ja’, beey jets’a’ab ichil Guía de los peces del Río Nilo en la República de Sudán, tu ja’abil 1994.
K’a’anan tumen wíinike’ ku tséentikubáaj yéetel; yaan u proteeinasil, tumen sak u bak’el, ma’ ya’ab u tsaatsel yéetel ma’ aal u lúubul tu nak’ máaki’. Yaan ti’ Omega 3, Vitamina A, K yéetel E.
Oreochromis niloticus u sientifikoil k’aaba’. Ts’o’okole’ tu péetlu’umil Yucatáne’ yaan 57 u p’éel kúuchilo’ob tu’ux táan u tséentalo’ob tak walkila’. Ti’ le je’elo’obo’ kamp’éele’ íindustraalo’ob yéetel 53 ti’ kaaj yano’ob. Ichil jump’éel ja’abe’, je’el u ye’el tak kantéene’. Je’el u k’uchul kuxtal tak bolonp’éel ja’abo’ob, yéetel ku p’isik ichil 7 tak 10 cms u chowakil. Mu’uk’a’an u wíinkilal. U bóoxel u chi’e’ piim; jump’éel u xiik’e’ óol beey jump’éel p’o’ot yaan u k’i’ixel. K’ujsa’ab tu lu’umil Mëxico tu ja’abil 1964. Ts’o’okole’ jach uts ba’al u tséenta’al.
Lee: La tilapia, el pez más abundante del mundo y el de más fácil reproducción
Edición: Emilio Gómez
