U jpat a’almajt’aanil u múuch’kabil Partido Acción Nacional (PAN), Esteban Abraham Macari, tu ts’áaj k’ajóoltbil, le miércoles máanika’, túumben meyaj táan u péektsiltik ti’al ka yanak Ley de Desarrollo Ganadero del Estado de Yucatán yéetel ti’al ka tse’elek Ley Ganadera del Estado de Yucatán.
Tu tsikbaltaje’, a’almajt’aan táan u péektsiltike’, “ma’ chéen beey úuchik u taal tu tuukuli’, jóok’ ti’ tsikbalo’ob beeta’ab yéetel wakaxnáalo’ob yéetel u jo’olpóopilo’ob le péetlu’uma’ tu’ux tu ya’alajo’ob k’a’anan ba’alob, ti’ túun jóok’ le ba’ax táan u ts’a’abal k’ajóoltbil tu táan le léejislatiboa’, yéetel le táan u kaxta’al u ts’aatáanta’al u kaláanta’al yéetel u yutsil xíimbal u tséenta’al wakax tu lu’umil Yucatán”.
Tu tsikbaltaje’, k’a’anan u pakta’al Ley Ganadera chíimpolta’an walkila’, meyajta’ab tu ja’abil 1972, ba’ale’ ba’ax k’a’abéet ti’ wakaxnáalo’ob walkila’ yaanal ti’ yaan le ka’acho’; ts’o’okole’ yaan tu’ux ti’ le a’almajt’aano’ jóojochil yéetel úuchben; ma’ táan u cha’ak u mu’uk’anchajal u tséenta’al wakax te’e k’iino’oba’.
También te puede interesar: Ley ganadera para Yucatán: Protegerá calidad del producto
Meyaje’ k’a’anan ti’al le péetlu’uma’, tumen ti’ le 106 u p’éel méek’tankaajo’ob yane’, ti’ 82 u p’éelal ku tséenta’al wakax, u ya’abile’ leti’e’ yaan tu chúumukil, tu noojolil yéetel tu lak’inil Yucatán; le beetike’ yéetel a’almajt’ane’ táan u kaxta’al u “mu’uk’ankúunsa’al nu’ukbesajo’ob táakmuk’tik yéetel áantik meyajnáalo’ob, ti’al u tukulta’al tu beel, u beeta’al ba’ax k’a’abéet, u kéet meyajta’al yéetel u péektsilta’al u bejil u tséenta’al wakax, u ya’abkúunsa’al yéetel u ko’onol u jejeláasil ba’ax ku jóok’sa’al ti’ le ba’alche’o’”.
Tu tsikbaltaje’, u belbesa’al le 310 u p’éel jaatsilo’ob jóok’sa’an ti’ a’almajt’aan ku tukulta’al u je’ets’ele’, yaan u ts’áak u páajtalil u yu’uba’al kaláanta’an yéetel táakmuk’ta’an meyaj beeta’an tumen wakaxnáalo’ob, ti’al u k’a’abéetkunsa’al a’almajt’aan kéen okolta’ak u ba’alche’ilo’obi’, wa kéen biinsa’ako’ob táanxel tu’ux kex ma’ u éejento’obi’.
“Beyxan yaan u yila’al ka asab táakpajak ajkanan kaajo’ob, áayuntamientos, u yóox jaatsil jala’ach yéetel u mola’ayilo’ob jala’ach, ti’al u táakmuk’ta’al meyaj ku beeta’al ti’al u yutsil wakaxnáalo’ob, tu’ux ka mu’uk’ankúunsa’ak si’ipil ku ts’a’abal ti’ máax beetik ba’ax ma’ unaji’”.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
