Ti jo’oloj yanak jump’éel múuch’tambal tu mola’ayil Secretaría de Gobierno del estado de Campeche, junmúuch’ éejidatario’obe’ ti’ u kaajil Iturbide, tu méek’tankaajil Hopelchéne’, tu takpoltajo’obe’ multa’ab tumen méenonitaob kex 4 mil 500 u p’éel ektareas u k’áaxo’ob ka’aj k’ucho’ob tu kaajil Xmaben, ba’ale’ walkila’, ila’abe’ ts’o’ok u yokolo’ob tak tu éejidoil Iturbide.
Ichil tsikbal yanchaj yéetel éejidatario’obe’, ma’ tu cha’aj u táabsalo’obi’, ba’ale’ chíikpaj u k’aaba’ Gaspar Nah, máax beetik u súubsekretarioil u xaman baantail le péetlu’umo’, yéetel máax jets’ik u yantal múuch’o’ob te’e mola’ayo’obo’, tumen ma’ili’ káajak mix jump’éel juiisyo yóok’ol méenonitas, wa ma’ili’ yanak xwo’okinile’, u k’áat u yojéelto’ob máax yéetel t’aanaj le méenonitaso’, “wa yanchaj máax yéetel t’aanajo’ob tu kaajil Xmaben, wa máax tu kaajil Iturbide”.
En español: Ejidatarios de Iturbide se quejan de invasión menonita en sus tierras
Tu ya’alajo’obe’ ts’o’ok u máan ja’abo’ob káajak u tsikbalta’al ba’ax ku yúuchul kéen multa’ak u k’áaxil le éejido’obo’, tumen Xmabene’ leti’e’ tu’ux asab yaan talamo’ob, tumen múul yanik u méensurail; beey jets’a’anil u ju’unil tu mola’ayil Registro Agrario Nacional (RAN), ts’o’okole’ leti’ beetik u p’áatal chúumukil chúumuk ba’al, tumen unaj u je’ets’el u p’iisil u páarselasil le k’áaxo’obo’, ti’al u sáasilchajal u xuulilo’ob.
Ka’alikil jaytúulo’ob muuch’ulo’ob tu mola’ayil Secretaría de Gobierno, yanchaj u jeelo’ob p’áato’ob tu bo’oyil Palacio de Gobierno. Leti’obe’ tu ya’alo’obe’ ts’o’ok u máan k’iin yanak le talamila’ yéetel u nuukeloil u éejidoil Xmaben, le beetike’ tu kaxtajo’ob ka tsikbalta’ak tu séebanil, tumen méenonitaob kaja’ano’ob Hopelchéne’ ku k’askúuntiko’ob k’áax kéen paak’alnako’ob.
Tu ts’ooke’, éejidatario’obe’ bino’ob tu táan Procuraduría Agraria yéetel uláak’ féederal mola’ayo’ob ti’al u kaxtiko’ob ju’uno’ob k’a’anan u yantal ti’ob ti’al u ts’a’abal u séertifikadosil tu’ux ku je’ets’el u p’iis le éedjidoo’, tumen yaan u ju’unilo’ob Iturbidee’ beeta’an tu ja’abil 1940.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
