Ojéela’ane’ le ce chan ba’alche’a’ ma’ sajbe’entsil’, ba’ale’ jach k’a’anan ti’al kuxtal yaan yóok’ol kaab. U k’aaba’e’, siijil ichil náhuatl t’aanil: máyatl, le beetike’ suukchaj u ya’alal ti’ mayate. Cotinis mutabilis, u sientiifikóo k’aaba’. U ch’i’ibale’ ti’ jok’a’an ichil escarabeidos baatsil.
Mayatee’ je’el u k’uchul u p’is ichil 2 tak 3.5 cms. Ya’ax u boonil, yéetel tu nak’ beyxan u yooke’ ku léembal.
En español: El mayate, insecto que nos enseña la importancia del reciclaje
Flor Sosa Durán, máax beetik u séekretaaryail Biodiversidad ichil u múuch’kabil Desarrollo y Medio Ambiente, tu tsolaje’ le mejen ba’alche’oba’ suuka’an u péeko’ob bul k’iin; ku yilao’ob tu bo’oyilo’ob che’ob, tumen ti’ ku máan u kaxto’ob tu’ux kun e’elo’ob wa ti’al u kaxtik u núupo’ob.
“K’a’anan tumen ku meyajtik ba’ax ku yantal tu beel ti’al u béeytal u ka’a k’a’abéetkunsa’al tumen le lu’umo’”.
Yaan k’iine’ tumen jach séeb u xik’náale’ ku p’uchkubáaj te’e pak’o’obo’; jawakbal kéen lúubuk yéetel ma’ tu tsa’ayal u ka’a sutukbáaj tu juunal.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
