Le lunes máanika’ túumben k’ata’ab u beel u meyajta’al Tren Maya, tu táankabil u kúuchil Junta municipal ti’ u kaajil Hampolol, tumen u mola’ayil Grupo Carsoe’ táan bin u manik tuunich, sajkab yéetel uláak’ nu’ukulo’ob meyaj ti’ yaanal máako’ob, ts’o’okole’ yaan ka’ach jump’éel mokt’aan jets’ik unaj u ma’anal ti’ le éejidatario’obo’, je’ex a’alanil tumen u jala’achil México, Andrés Manuel López Obrador. Tu kaajil Uayamóne’ láayli’ xan beey táan u yúuchulo’.
U jkomisil Hampolole’, Wilberth Yam, tu ya’alaje’ ts’o’ok u máan jayp’éel p’isk’iinilo’ob ma’ jóok’sa’ak le beyka’aj material suuka’an ka’ach u jóok’sa’alo’, ts’o’okole’ láayli’ p’aatal 35 mil meetros kuubikóos ti’al u beeta’al le meyajo’ob tu bak’pachil le kaajo’, tumen ma’ táax lu’umi’, ts’o’okole’ yaan tu’ux maas kaabal ti’ uláak’ tu’uxo’obi’.
En español: Ejidatarios de Hampolol bloquean trabajos del Tren Maya
Ts’o’okole’, tu ya’alaj “táan u yúuchul meyajo’ob sáansamal, ku k’ujsa’al bolkeetes yéetel máaterial ku taasa’al yaanal tu’ux, le beetike’ táan k-ilik yaanal tu’ux ku ma’anal, kex tumen yaan jump’éel mokt’aan yéetel Grupo Carso beyxan Fonatur-Tren Maya ti’al u ma’anal máaterial chéen tak éetel, tumen beey úuchik u tsikbalta’al ka’aj taal u tsikbalto’ob ba’ax meyajilo’ob kun beetbil”, tu ya’alaj.
Tu táan máaxo’ob chíikbesik Fondo Nacional de Fomento al Turismo (Fonatur), beyxan u máakilo’ob Grupo Carso yéetel u jala’achil le lu’umo’ éejidatariobe’ tu k’áatajo’ob ka chíimpolta’ak ba’ax jets’a’abij, le beetik ka tu chukaj u chúumuk k’iinil jo’oljeake’, tu mokt’antajo’ob jump’éel minuutáa tu’ux a’alabe’, ti’ le 35 mil meetros kuubikóos táan u benetik ti’ le mola’ayo’ ti’al u tso’oksik u but’ik lu’um tu’ux ku máan u beel Trene’, 25 mile’ yaan u ma’anal ti’ le éejidoo’ yéetel le uláak’ 10 milo’ ti’ yaanal máak, wa tumen bíin k’a’abéetchajak.
Máateriale’ je’el u yutstal u jóok’sa’al tak ichil ka’ap’éel semanáa, le beetik éejidatario’obe’ tu sáasilkuunsajo’obe’ kéen jóok’sa’ak u ts’ook kamionile’, najmal xan tu bo’ota’al ti’ob ba’ax jch’a’ab te’elo’, ts’o’okole’ unaj u bo’ota’al tuláakal ba’ax p’axa’an ti’ob, le máaterial táan u binetiko’, ts’o’okole’ ma’ táan u ka’a manchajal mixba’al ti’ob tak kéen a’alak wa ba’ax tuka’atéen.
Le ba’ax ku yúuchula’ láayli’ xan beey tak polta’ab tumen Uayamón, tu’ux k’ata’ab bej xan ti’al ma’ u máan máakinariai’, ts’o’okole’ tu ya’alajo’obe’ yanchaj ichil mil 600 tak mil 800 meetróos kubikóos máaterial suukchaj u jóok’sa’al tu káajbale’, ti’ le ts’ook semanaso’obo’ éem tu 50 por siientoil ti’ le beyka’aj máaterial ku ch’a’abalo’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
