Tu ja’atskab k’iinil jo’oljeake’, ook meyaj u túumben máaxo’ob kun jo’olbesik Cámara Nacional de la Industria Maderera (Canainma) Delegación Sureste, tu’ux jts’a’ab k’ajóoltbile’ yaan kaambal táan u beeta’al yéetel ko’olelo’ob ti’al u táakbesa’alo’ob xan ichil u meyajil che’ yaan.
Te’e súutuko’, máax jo’olbesik Secretaría de Fomento Económico y Trabajo (SEFOET), Ernesto Herrera Novelo, tu ts’áaj k’ajóoltbil le múuch’kabilo’ táan u kaxtik u táakbesik ko’olel tu meyajil che’, tumen te’e ja’ab máaniko’ béeychaj u ts’a’abal kaambal ti’ 90 u túul ko’olelo’ob, ts’o’okole’ walkila’ ts’o’ok u káajal u meyajo’ob.
“Meyajo’ob táan u je’ets’ele’ táan u kaxtik u ts’aatáantik le kúuchilo’ob tu’ux mina’an u yuumil meyaj”, tu tsikbaltaj.
Edgardo Martínez Duarte tu ya’alaje’, yóok’lal meyaj ku beeta’al te’e múuch’kabilo’, ja’ab man ja’abe’ ku náajalta’al 2 mil 489 miyoonesil doolarées ichil tuláakal u noj lu’umil México, ts’o’okole’ ti’ le je’elo’, u noojol-lak’inil le noj lu’umo’, ku chíikbesik u 40 por siientoil, tu’ux táaka’an Tabasco, Yucatán, Kaanpech, Quintana Roo yéetel Chiapas.
“Yaan k-ilik kmeyaj ti’al u kaambal máak, ti’al u kanik bix u no’oja’an beeta’al je’el ba’axak meyajil; ts’o’ok u yantal jump’éel nu’ukbesaj ti’al u yantal kaambal mantats’, tumen le je’elo’ ku beetik u aaltal xan ba’ax kbeetik”.
Tu tsikbaltaje’, le je’ela’ jump’éel ba’al k’a’anan ti’al u béeytal u ke’etel yéetel uláak’ meyajo’ob, tumen ti’al u béeytal u koonolo’obe’ k’a’anan xan jach uts ba’ax ku beetiko’ob.
Leti’e’ tu ya’alaje’ “nuupul yanik súustentaabilidad yéetel che’, ba’ale’ le je’elo’, jump’éel ba’al ts’o’ok u kana’al Canainma”, beey u kaxta’al u mu’uk’ankúunsa’al meyaj ti’al u beeta’al u yantal náajal taak’in, ba’ale’ beyxan ti’al u yutsil kaaj.
“Ko’one’ex náachkuns kpaakat, ka kséebkuns k’eexil ku béeytal kbeetik; ko’one’ex múul meyaj ti’al ka p’áatak beey u chíikulal Canainma”, tu ts’ook a’alaj tu súutukil úuchik u tse’ek ti’al u k’aaba’inta’al beey máax kun jo’olbesik múuch’kabil.
Te’e súutuko’, táakpaj xan u jo’olpóopil u kaajil Jo’, Renán Barrera Concha, máax tu k’a’aytaje’ te’e Ayuntamientoo’ yaan nu’ukbesajo’ob ti’al u ka’a kuxkíinsa’al k’áax, je’el bix: ÁrbolMID, 8 Mega Puntos verdes yéetel 200 Puntos Verdes Individuales, 4 viveros, ts’o’okole’ yaan xan mokt’aan ts’o’ok u je’ets’el yéetel Fonatur ti’al u kaláanta’al Reserva Ecológica de Cuxtal.
En español: Yucatán; 80 mujeres recibieron capacitación para convertirse en madereras
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
