Úuchik u beeta’al tak pool tumen kabnáalo’ob ti’ jayp’éel u kaajilo’ob Hopelchén tumen ts’o’ok u kíimil kex 300 mil ik’elo’ob kaab tumen k’oja’anchajo’obe’, u meyajnáalil Secretaría de Agricultura y Desarrollo Rural (Sader), Francisco García Manilla, tu ya’alaje’, le je’elo’ j-úuch úuchik u k’a’abéetkunsa’al áagrokimiikóo ti’al u kíinsa’al u xnook’olil le koolo’. Ma’ tu ts’áaj u kuuch mix máaki’, ba’ale’ tu ya’alaj Servicio Nacional de Sanidad, Inocuidad y Calidad Alimentaria (Senasica) ts’o’ok u ch’a’ak muuestras, yéetel tu tsolaje’ u yik’elo’ob kaabe’ ku k’oja’antalo’ob kéen xik’náalnako’ob jach kaabal, tumen ku ts’u’uts’iko’ob le kiimikóos yets’a’ano’.
“K-ojel u kajtalil Cenite’, p’aatal tu k’ab u mola’ayil Bayerne’, walkila’ u jaajile’ j-úuch k’aas tumen tikinchaj ba’al, ts’o’okole’ ka’aj jóok’ u kaxta’al ja’ tumen u yik’elo’ob kaabe’, ooko’ob tu’ux ku yúuchil líilja’ ikil u jóoyabta’al k’áax, ba’ale’ kéen úuchuke’ ku wíits’ajbta’alo’ob yéetel áagrokimikóo ku meyaj ti’al u k’íinsa’al u xno’ok’olil le koolo’”, tu ya’alaj.
En español: Intoxicación de abejas en Hopelchén por uso de agroquímico: Sader
Tu ya’alaje’ yaan kolmeenas je’el u ka’a líik’sa’alo’obe’, ba’ale’ chéen táan u tukultik u páa’tiko’ob ba’ax kun chíikbesbil tumen Senasica, ti’al ka je’ets’ek ba’ax kiimikóo le k’a’abéetkunsa’alo’, beyxan ti’al u k’a’aytal sajbe’entsil yóok’lel le ba’ax ku meyaj ti’al jóoya’abe’, tumen le je’elo’ ma’ tu yóolili’ máax ka jbeeta’abi’; j-úuch tumen tu jach beetaj ooxol yéetel tikinchaj ba’al.
Beey túuno’, yaan u kaxta’al ka úuchuk tsikbal ichil kabáalo’ob yéetel mola’ayo’ob ti’al u je’ets’el jayp’éel ba’alo’ob, je’el bix ba’ax k’iinilo’ob je’el u yutstal u k’a’abéektunsa’al.
Tu ts’ooke’, tu ya’alaje’, ma’ jaaj wa k’a’abéetkunsa’an glifosaatoi’, kex ts’o’ok u fúumugarta’al le baantao’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
