Ikil u kaxta’al u táakmuk’ta’al ba’a xku meyajta’al ti’ teraapias ku beeta’al tumen mola’ayob ts’aatáantik wa ba’ax loobilaj ucha’an tu ts’o’omel poole’, u ajxak’al xookilo’ob UNAMe’ tu patjo’oltajo’ob kamp’éel báaxalo’ob tu’ux ku méek’tanta’al máak ti’al u yutsil.
Máaxo’ob ku meyajo’ob ti’ u kúuchil Laboratorio de Investigación y Desarrollo de Aplicaciones Interactivas para la Neuro-rehabilitación (LANR) ichil u noj najil xook UNAM tu beetajo’ob le meyaja’ ti’al u béeytal u ka’a kaambal u ts’o’omel u pool wíinik, ikil u yantal u babal beetik ba’al mantats’.
Beyxan, báaxalo’obe’ ku yáantaj u mu’uk’ankúunsa’al u beelilo’ob ts’o’omel pool, wa le ku k’aaba’tik pláastisiidad neuronal, leti’e’ ba’ax beetik u kaambal u séelulasil kaja’an ichil sisteemáa nerbiosóo, ti’al u béeytal u ka’a yantal u wíinkilalo’ob yéetel ti’al u ka’a meyajo’ob.
En español: UNAM diseña videojuegos para ayudar a personas con afectaciones neuronales
U k’aaba’ le bíideojuego’obo’ leti’ le je’ela’: Penal Madness, Topocrisis, Charlie’s Escape yéetel Sandwichmania; le je’elo’obo’ ku yáantajo’ob ti’al u jach ma’alobkúunsik wíinik bix u péeksik u wíinkilal yéetel ti’al u kaambal u na’at.
“To’one’ ma’ tu páajtal ktselik u beelal teraapia cóonbensyonal, tumen yaan ba’ale’, ti’al u béeytale’, k’a’anan u téerapeutail, ba’ale’ je’el u béeytal u yáanta’al máak ti’al u séeb káajal u meyajtik ba’ax k’a’abéet ti’ (ken u beet teraapia). Uláak’ ba’al, ts’o’ok u yila’ale’, wíinike’ maas je’el u beetik u tráatamientoil wa ku náaysik u yóol yéetel le báaxalo’obo’”, tu tsolaj Ana María Escalante Gonzalbo, máax jo’olbesik u meyaj LANR.
Ba’ax meyajta’abe’ ku béeytal u báaxta’al ti’ Kinect, Leap Motion yéetel Nintendo Wii; ku k’a’abéetkunsiko’ob moouse éergonoomikóo, guantées, bolantées, jump’éel rodiyóo yéetel páalankáas.
Ajxak’al xooko’obe’ láayli’ u meyajtiko’ob uláak’ báaxalo’ob ti’al u yantal u jeel bix u yáanta’al máax ti’ ucha’an wa ba’ax tu wíinkilal.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan