Síinano’ob, je’el tuláakal u ba’alche’ilo’ob Yucatáne’, jach k’a’antako’ob ti’al u no’ojan yantal kuxtal, ba’ale’ le chan ba’alche’a’, ti’ noj kaaje’, jach k’aas u pakta’alo’ob yéetel jumpuul u kíinsa’alo’ob; ba’ale’ u jaajile’ ku yáantajo’ob ti’al u ts’áako’ob u p’iisil u yantal uláak’ ik’elo’ob je’el bix na’ats’ulo’ob.
Tu petenil Yucatáne’ ojéela’an yaan xawakp’éel u jejeláasil le amo’oba’, ts’o’okole’ ti’ le je’elo’obo’, óoxtúule’ suuk u yantal Yucatán: Centruroides gracilis; Centruroides ochraceus; yéetel Diplocentrus. K’a’anan u ya’alale’ mix juntúul je’el u jach beetik k’aas ti’ wíiniki’.
En español: Alacrán 'Diplocentrus', importante aliado en control de plagas; especialmente de cucarachas
Martín Riestra Morales, jbioologo ts’o’ok u jach kanik ya’abach ba’al yóok’lal síinano’obe’ tu ya’alaje’ le je’elo’oba’ u láak’mubáaj yéetel am tumen waxakts’íit u yook, ka’alikil ik’ele’, chen wakts’íit. Juntúul chan ba’alche’ ma’ séeba’an u yila’al ti’ noj kaajo’obi’, ba’ale’ tumen táan u beet’ala uláak’ najo’ob tu’ux chéen k’áax ka’ache’, táan u bin u jóok’lajalo’ob.
Diplocentrus síina’ane’, suuka’an u péek dée áak’ab, yéetel ku p’isik ichil 5 tak 7 sentiimetróos. U boonil u xiibile’ óol samal k’aank’an yéetel u xch’uupile’ asab booxtak.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
