Kaja’an ichil u k’áaxil Área de Protección de Flora y Fauna “Laguna de Términos”, yéetel suuk u máan dée áak’ab, ts’o’okole’ mu’uk’a’an, ba’ale’ t’uyule’ táan u kaxtikubáaj tu táan u seen ch’a’akal che’ yéetel u seen k’askúunta’al tu’ux kaja’an.
U siientifikoil k’aaba’e’: Megasoma elephas, ts’o’okole’ u ch’a’amaj u ch’i’ibalil ti’ u baatsil Scarabaeidae, ba’ale’ láayli’ xan táaka’an ti’ u xka’abaatsil Dynastinae, tu’ux ku yantal éeskarabajos ku xik’nal.
En español: Escarabajo Elefante, uno de los más grandes en su tipo
Jacqueline May Díaz, máax beetik u k’a’aytajil u múuch’kabil Desarrollo y Medio Ambiente, A.C., tu tsolaje’ u pata’an u k’aaba’ ich káastelan beey elefante, rinoceronte wa torito yóok’lal bix u ni’, yaan u baakel, ts’o’okole’ juntúul ti’ le maas nojoch yano’obo’. Ku yila’al México ba’ale’ k’ucha’an tak Venezuela.
“U wíinkilale’ boox, ba’ale’ yaan u yáal u mejen bek’ech tso’otso’ob. Le beetike’ óol k’aank’an u yila’al. Ku p’isiko’ob ichil ukp’éel yéetel lajka’ap’éel sentiimetróos, ba’ale’ u xiibile’ je’el u ka’atéenkunsik u nojochil juntúul u xch’uupile’”.
U baake’ ku k’a’abéetkunsik ti’al u kaxtik u yo’och wa ti’al u ba’atel tu táan uláak’ xiibil ba’alache’. Ba’ale’ beyxan ti’al u kaxtik u xch’uupil ti’al u nupkubáaj.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
