Ti’ eek’o’obe’ ma’ uts tu yich u sáasil K’iini’, ts’o’oke’ ma’ chéen leit’e’ ku lelemáankil te’e ka’ano’. Tu chak bejil u k’uchul máak Cannese’ le je’ela’ ku jach chíikpajal. Wíinkilalo’ob, oot’elo’ob, u nojochil máak, yéetel nook’e’ ma’ jach wa bix jats’utstakilo’obi’. Yaan k’iine’ jach chíika’an bix u yutskíinsmaj u yich máak kex ma’ jach tu beel yaniki’, ba’ale’ kéen máansa’ak ti’ kaamarae’ ku k’as sa’atal.
Chéen yéetel u sáasil k’iine’ ku chíikpajalo’ob beey wíiniko’ob, ts’o’okole’ ku takiko’ob tak u xambil xiib beetik u maas chan ka’antalo’ob. Le je’elo’ chéen jayp’éel ba’alob ku yila’al ti’ u 76 u téenal u beeta’al u cha’anil Festival Internacional de Cine en Cannes.
Láayli’ xan tu yáamil u sáasil le K’iino’, u seten ya’abil máako’ob t’u’ulpachtik Johnny Deppe’ tu ye’esaj u ki’imak óolil u yilko’ob tu súutukil úuchik u chúunsa’al le cha’ano’.
Míin chéen jump’éel ba’al suuk u yila’al ichil u yóol fráansesil kaaj; u kaxtik máak u jatsik u kuxtal ichil ba’ax chéen u ti’al máak, ba’ax u ti’al u meyaj yéetel ba’ax e’esik artiistikóo kuxtal: Roman Polanski, Woody Allen yéetel walkila’ Capitán Sparrow. Wa tumen nojoch ba’abalo’ob te’e páantayao’, láayli’ xan nojoch ba’abalo’ob ti’ tuláakal u jeel ba’al tu kuxtalo’ob, ts’o’okole’ te’ela’, mix máak bin u k’áat ti’ob jun chan súutuk papaxk’ab kéen oojko’ob tu kúuchil Grand Théâtre Lumiére.
En español: Festival de Cannes 2023: Luz de Sol y Luz de Plata
U tsoolil u yúuchul ba’ale’, jóok’ tu t’aanil Chiara Mastroianni –u paalil Marcello- máax tu k’ubaj Palma de Oro ti’ Michael Douglas yóok’lal tuláakal meyaj u beetmaj, ts’o’okole’ chíikpaj xan Uma Thurman, máax xan yaan juntúul u paalil ku chíikpajal Stranger Things. Jach ya’abach láak’tsilil chéen ti’al ma’ u beeta’al u kuentail.
Ba’ale’, kéen xi’ik u sáasil k’iine’, ku tíip’il u sáasil le cha’ana’, Michael Douglas ku ye’esik ts’o’ok u chan yantal u ja’abil, ku ts’áak u leentes ti’al u béeytal u xokik telepromter yéetel ku k’a’ajsike’ maas úuchben leti’ ti’ le cha’ano’. Chéen chaantakile’, ku jáan kolikubáaj ti’ Chiara tumen ma’ u k’áat ka áanta’ak tumen mix máaki’, u k’áate’ chéen leti’ machik u chíikulal le chíimpolalo’.
Beey túuno’, tu chan súutuke’, ku chíikpajal Catherine Deneuve -ka’aj káaj u t’aane’ tuupul le mikroofonóo, ba’ale’ ka’aj tu ts’aaj kuentae’ leti’e’ teeknikóos yanchaj u yutskíinsiko’ob ba’ax ku yúuchul. Ka’aj ts’o’ok u t’aane’, k’uch Chiara, u paalil xan Catherine yéetel Marcello- ku k’áatik ti’ wa ma’ tu tuklik wa yaan ba’ax jtu’ub ti’; le beetike’ “Bella de Día” suunaj tak tu’ chúumukil éesenaryo ti’al u k’a’aytik u chúunul le Cha’ano’, ka’alikil u beeta’al xan tumen Michael Douglas ba’ale’ ich inglés t’aan.
Jujump’íitil túune’, ku káajal u ye’esa’al cha’ano’ob. Le beeta’an tumen Depp; beyxan le jo’olbesa’an tumen Kore-eda, máax náajalt Palma de Oro tu ja’abil 2018, walkila’ tu beetaj u cha’anil Monstruo (Kaibutsu), tu’ux ku ye’esik chi’ichnak ba’alo’ob, ba’ale’ tu ts’ooke’ ku máan táanil le yaabilajo’.
Cha’ane’, ku much’ik máak, ts’o’okole’ ma’ chéen leti’e’ máaxo’ob beetik le cha’ano’obo’, tumen ku much’ik kaaj ku seen meyaj ti’al u jeel je’ik bejo’ob, kaaj ku kaxtik u jach utsul nook’, ti’al u kaxtik u yokol “tu jach ts’ook” súutukil”. Bejo’obe’ ku chu’upul yéetel ayik’al nook’o’ob.
Beyxan péeriodistaobe’ jach ya’abo’ob. Jts’a’abo’ob ti’ saalas tu’ux béeychaj u cha’antiko’ob ba’ax úuchik, jatsa’an chéen ti’al le meyajo’, tumen ya’ab u yila’al séelularées, laptos yéetel ma’ tu chíikpajal mix jump’éel bestiidóo mix xan jump’éel saakóo.
Tuláakal le je’ela’ ti’ ku yúuchul Palais des Festivals, ts’o’okole’ kex ti’ ya’abach máak ku tu’ubule’, leti’e’ kúuchil náach kaláanta’an tumen jump’éel u ch’enebil u kúuchil k’alab yaan Île de Sainte-Marguerite, tu’ux oksa’ab Hombre de la Máscara de Hierro, juntúul máak ojéelta’ab yanchaj, ba’ale’ beeta’ab tak u cha’anil. Tak le je’elo’ chíika’an ti’ Cannes.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
