Ichil u ja’abil 2023 tak 2027 kun u’uybil u jach táaj ooxolil mix juntéen yáax yanako’, tumen leti’ kéen ja’ats’ak lu’um tumen u gaasesil efektóo inbernaaderóo yéetel tumen ba’ax k’ajóolta’an beey El Niño, le beetik táan u jach beetik ooxol, k’a’ayta’ab tumen Organización de las Naciones Unidas (ONU).
Mola’aye’ ku tukultike’ yaan u 66 por siientoil u páajtalil u píitmáan 1.5 ºC ooxol ti’ le beyka’aj suuka’an u yu’ubal ti’ jump’éel ja’ab te’e Yóok’ol Kaaba’, kex ti’ jump’éel ti’ le jo’op’éel ja’abo’obo’.
En español: Período 2023-2027 será el más caluroso jamás registrado, alerta ONU
Ichil mokt’aano’ob jets’a’ab París yóok’lal u chokolil yóok’ol kaabe’ (2015), a’alabe’ yaan u kaxta’al ka’ach u jach k’a’amtal ooxol te’e siigloa’ ti’al ka p’áatak tu yáam 2°C, ti’ le níibeles preindustriales yanchaj ichil 1850 tak 1900, wa tak 1.5 °C, ti’ le bix kun páajtale’.
“K’a’abéet klíik’sikbáaj”
“Yóok’lal seen ooxol ku yantal yóok’ol kaabe’, yaan u yu’ubik wíinik tu toj óolal, beyxan yaan u p’áatal ich sajbe’entsil u yutstal u tséentikubáaj, yéetel yaan u talamtal kéen jo’op’ok u k’a’abéetkunsa’al beyxan u t’o’oxol ja’. K’a’abéet klíik’sikbáaj”, tu ya’alaj Petteri Taalas.
El Niñoe’, leti’e’ k’eexil táan u yantal yóok’ol kaab yaan ba’al u yil yéetel u seen beetik ooxol, tu’ux ku jach chíikpajal yáax k’iin ti’ jayp’éel noj lu’umo’ob, ba’ale’ ti’ uláak’o’obe’ yaan k’a’amkach cháaki’.
Ichil u ja’abil 2018- 2019 u ts’ook ka’aj úuchij, ba’ale’ tu jo’oloj máanake’, tu je’aj bej ti’al u chowaktal u yu’uba’al La Niña, óoli’ tak óoxp’éel ja’ab; le kéen u’uyak le je’ela’, tu kúulpachile’, ku jach u’uya’al ke’el.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
