de

del

Chíimpolta’ab u meyajil kool tu petenil Yucatán tumen FAO beey Patrimonio Agrícola Mundial

FAO reconoce a la milpa maya peninsular como Patrimonio Agrícola Mundial
Foto: A. Sasil Sánchez CH.

Maaya kool ti’ u petenil Yucatán, Ich Kool, chíimpolta’ab beey Sistema Importante del Patrimonio Agrícola Mundial (Sipam) tumen u mola’ayil Organización de las Naciones Unidas para la Alimentación y la Agricultura (FAO). Le je’ela’ u ka’ap’éel chíimpolalil ku ts’a’abal ti’ le bix u meyajta’al lu’um tu lu’umil México, tumen le yáaxo’ jts’a’ab ti’ Sistema de Chinampas de la Ciudad de México en 2017.

Tu súutukil úuchik u k’uba’al u túumben chíimpolalilo’ob Sipam ti’ yóok’ol kaabe’, táakpaj Miguel García Winder, máax jo’olbesik Misión Permanente tu táan Agencias de las Naciones Unidas, tu noj lu’umil Roma, beey úuchik u ts’a’abal k’ajóoltbil tumen u mola’ayil Secretaría de Agricultura y Desarrollo Rural (Sader).

En español: FAO reconoce a la milpa maya peninsular como Patrimonio Agrícola Mundial


García Windere’ tu ya’alaje’ u meyajil Ich Koole’, jump’éel bix u meyajta’al yéetel bix u na’ata’al lu’um yéetel k’áax, ts’o’okole’ ti’ ku beeta’al tu petlu’umilo’ob Yucatán, Kaanpech yéetel Quintana Roo, tumen lelo’ jujump’íitil ts’o’ok xan u bin u k’éexel; yaan ba’al u yil k’áax, k’iin, ba’ax yaan yóok’ol kaab yéetel ba’ax ku k’a’abéetchajal ti’ kolnáalo’ob, u baatsilo’ob yéetel u kaajalo’ob.

Tu tsolaje’ ma’atech u yúuchul paak’áal chéen ti’al u janal máak, tumen lelo’ u chíikulal kaaj, u k’ajla’ayil yéetel u tuukul; kéen meyajta’ake’ ku beetik uts ti’ kaaj ba’ale’ beyxan ku ts’aatáanta’al u jejeláasil che’ob yéetel ku béeytal u líik’il u jejeláasil kuxtal.

FAOe’ ku ts’áak u chíimpolalil Sipam ti’ bix jeets’el u meyajta’al lu’um yóok’ol kaab, ba’ale’ tu’ux ka jach sáasil yanak bix u beeta’al, ti’al ma’ u xu’ulul janabe’enba’al ti’al u tséentikubáaj máak, mix xan u yo’och kaajo’ob; ts’o’okole’ tu’ux xan ka chíikpajak bix u k’a’abéetkunsa’al u jejeláasil kuxtal yaan te’e lu’um tu’ux ku meyajta’alo’, ichil uláak’ ba’alo’ob ku ch’a’anukta’al u ti’al. 

 Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan