U baakel juntúul pterosaurio kuxlaj kex 107 miyoonesil ja’abo’ob paachile’, kaxta’ab walkil 30 ja’abo’obe’, leti’e’ asab úuchben kaxta’an ti’ le jejeláasil ba’alche’a’ tu lu’umil Australia, beey chíikpaj ti’ túumben xaak’al beeta’ab.
Ba’ax ila’abe’, jts’a’ab k’ajóoltbil tu pikil ju’unil Historical Biology, múul meyajta’ab yéetel Museos de Victoria, tu’ux xak’alta’ab jump’éel u baakel u t’e’et’ le nuxi’ ba’alche’o’, yéetel xan jump’éel u chan baakel u xiik’ kaxta’ab tumen junmúuch’ máako’ob jo’olbesa’ano’ob tumen Tom Rich, máax ku meyaj tu mola’ayil Instituto de Investigación ti’ u kúuchil Museos de Victoria, beyxan tumen Pat Vickers-Rich tu kúuchil Dinosaur Cove (Victoria, Australia) ti’al u ts’o’okbal u ja’abilo’ob 1980.
U múuch’il meyaje’ tu yilaj baako’obe’ u ti’al ka’ach ka’atúul pterosaurios ma’ íigualtako’obi’. U xéet’ baakel t’e’ete’ ti’al ka’ach juntúul pterosaurio maanal ka’ap’éel meetróo kéen u xit u xiik’, yéetel chan baak jóok’sa’al ti’ xiik’e’ u ti’al ka’ach juntúul táankelem pterosaurio, leti’e’ yáax ojéela’an yanchaj Australia.
En español: Pterosaurios volaban sobre Australia hace 107 millones de años: Estudio
Pat Vickers-Riche’ tu tsolaj pterosauriose’, tu láak’tajubáajo’ob yéetel díinosauryóos, reptiiles ku xik’náalo’ob tu jaats k’iinilo’ob Mesozoica.
“Tu k’iinilo’ob Cretácico (walkil 145-66 miyoonesil ja’abo’ob), u noj lu’umil Australiae’ maas ema’an tu noojlil, ts’o’okole’ u péetlu’umil Victoriae’ ti’ yaan ka’ach ichil polaar wóolis, yéetel ku máansik ya’abach k’iino’ob ich éek’jolche’enil. Kex tumen ts’u’uy u máan k’iino’obe’, sáasil yanik pterosauriose’ tu kaxto’ob bix u kuxtalo’ob yéetel u máansiko’ob k’iino’ob", tu tsikbaltaj Adele Pentland, ti’ u noj najil xook Escuela de Ciencias Planetarias y de la Tierra de Curtin.
Pterosauriose’ jela’antako’ob ichil tuláakal yóok’ol kaab, ts’o’okole’ chéen jaytúul k’ajóolta’ani’, yéetel u baakelo’obe’ kaxta’an ti’ lu’umo’ob je’el bix Victoria, le betike’, le baakelo’ob je’elo’ ku chan ts’áako’ob jump’íit sáasil yóok’lal tu’ux kaja’ano’ob yéetel beyka’aj u nojochilo’obi’”.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
