U t’a’anal máak yéetel yaanal k’aaba’, u túuxta’al k’uben t’aan tu’ux ku p’o’ochol máak, u k’a’amal sexual ba’alo’ob yéetel u p’a’astal máak yóok’lal bix u wíinkilale’, chéen jayp’éel ti’ le ba’ax chíikbesik síiberakoosóo k’a’ama’ab tumen 27.9 por siientoil máaxo’ob k’a’abéetkunsik Internet tu noj lu’umil Yucatán ichil u ja’abil 2022.
U mola’ayil Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi) tu ts’áaj k’ajóoltbil péetlu’ume’ u ka’ap’éelil ichil tuláakal México tu’ux asab ya’ab u póorsentajeil máax máansik le si’ipil ba’ala’, yéetel le beyka’aj ya’abchaj keetel yéetel u ja’abil 2021e’ k’uch tak 10.9 por siiento, tumen beey e’esa’ab u xookilo’ob tumen Módulo sobre Ciberacoso (Mociba).
Xiibo’ob yéetel ko’olelo’ob, k’a’abéetkunsik Internet, ts’o’ok 12 u ja’abilo’ob wa maanal ti’e’, tu ya’alajo’obe’ u máansmajo’ob kex juntéen síiberakoosóo, le beetik xane’ yaan ba’ax tu beetaj u yantal k’uuxil, saajkil, chi’ichnakil, p’eekil, yéetel talamo’ob ich láak’tsilil, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Ichil ba’ax j-a’alab tumen Inegie’, ti’al u beeta’al síiberakoosoe’ k’a’abéetkunsa’ab WhatsApp, Facebook, u t’a’anal máak ti’ séeluláar, beyxan ti’ Messenger yéetel Instagram.
En español: Yucatán, segundo lugar del país en ciberacoso durante 2022: Inegi
Síiberakoosoe’ si’ipil ba’al ku beetik k’aas ti’ ko’olel yéetel biix, yéetel manats’ u beeta’al tumen máako’ob ma’ k’ojaóolta’ani’, ba’ale’ wa máak k’ajóolta’ane’ yaan k’iine’ éet xooko’ob wa éet meyajo’ob, máax yéetel tu biinsajubáaj máak, láak’o’ob, wa u núup máak beetik.
A’alabe’, u lu’umil Yucatáne’ leti’e’ péetlu’um yaan tu yáax kúuchil tu’ux ku beeta’al síiberakoosóo yóok’ol xiib, tumen tu ye’esaje’ maanal 30 por siiento u yúuchul, u asab ka’analil yaan ichil tuláakal México.
Mocibae’ tu ts’áaj k’ajóoltbile’, u 20.8 por sientoil kaaj k’a’abéetkunsik Internet tu noj lu’umil Méxicoe’ ts’o’ok u máansik akoosóo síiberneetikóo, ts’o’okole’ tu péetlu’umil Tlaxcala yaan u ya’abil máax ti’ ku beeta’al le je’ela’, tumen k’ucha’an tak 30.4 por siento.
Ichil tuláakal Méxicoe’, máax ti’ ku beeta’al akoosóo síiberneetikoe’ yaan u ja’abil ichil 20 tak 29.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
