U yóol jmexikoilo’ob ts’o’ok u chan nojoch máaktal tu noj lu’umil Méxicoe’ chan ma’alobchaj wa ku ke’etel yéetel le bix yanik ka’ach láayli’ te’e winala’ le ja’ab máaniko’, ba’ale’ wa ku ke’etel yéetel abrile’ ma’ jach chíikpaj u k’eexili’, jts’a’ab k’ajóoltbil tumen Instituto Nacional de Estadística y Geografía (Inegi).
U mola’ayil Módulo Básico de Bienestar Autorreportado, tu ya’alaje’ tu ukp’éel winalil le ja’aba’, kaaj ts’o’ok 18 u ja’abile’ tu ya’alaj maas chan ki’imak u yóol yéetel ba’ax yaan u yil yéetel leti’ beey máake’, ba’ale’ ma’ beey u yúuchul yéetel ba’ax ku yila’al tumen uláak’ máako’ob. Xookil beeta’abe’ ku ye’esik bix yanik u yóol wíinik tu táan jayp’éel ba’alo’ob yaan ba’al u yil yéetel u kuxtal.
Beey túuno’, yóok’lal bix u yila’al u kaláanta’al kaaje’, ila’abe’, ichil u xookil mixba’al tak lajune’, u promeedyoile’ 5.3, leti’e’ maas kaabal yaan ichil u jeel aambitoso’.
En español:Mejora el estado de ánimo entre mexicanos: Inegi
Inegie’ tu ya’alaj le bix p’isa’anil u yutsil óol xiibe’ tu chíikbesaj 6.6 puntos u promeedyoil, ka’alikil ko’olele’ 6.2.
Yóok’lal beyka’aj u ja’abile’, máaxo’ob yaan ichil 30 yéetel 44 ja’abe’ tu ye’esajo’ob maas chan ka’anal u promeedyoil yanik u yutsil óol, tumen k’uch 6.5, ba’ale’ u yutsil óol u xiibilo’ob le jats ja’abila’ k’uch tak 6.7.
Ba’ale’, tu kúulpachil le jaats kaajilo’, máaxo’ob yaan u ja’abil ichil 18 yéetel 29, tu chíikbesaj 6.1 u promeedyoil, ts’o’okole’ u ko’olil le jats ja’abila’ jnáak 5.7, leti’e’ maas kaabal yaan ichil tuláakal kajnáalo’ob.
Mola’aye’ tu ya’alaj tu winalil julioe’, u 6.5 por sientoil nojoch máako’obe’ tu ye’esajo’ob maas ya’ab u yu’ubik chi’ichnakil wa tuukul tu táan jets’ óolal. Le xookila’ ku ketchajal yéetel le 10.4 por siento yanchaj tu winalil abril ti’ u ja’abil 2021, ka’aj yanchaj u pak’be’en k’oja’anil Covid-19.
U ki’imak óolil máak tu táan kuxtale’, tu chíikbesaj u promeedyoil 8.3 ti’ 10, tu ukp’éel winalil le ja’aba’, ts’o’okole’ lela’ ma’ tu ye’esaj mix jump’éel k’eexil wa ku ke’etel yéetel le bix úuchik le ja’ab máaniko’.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
