U sientifikoil k’aaba’e’ Leptotila verreauxi. Juntúul ch’íich’ ku yila’al óoli’ ti’ tuláakal u petenil Yucatán, ba’ale’ te’e lu’umo’ yaan u jejeláasil úukumo’ob.
Ch’íich’e’ ku yila’al ichil tuláakal Pacífico, centroamérica yéetel sudamérica.
Suuka’an u kíinsa’al ti’al u jaanta’al, ba’ale’ ti’al finadose’ ma’ bin tu beeta’al tumen ku tukulta’al piixano’obe’ je’el u taalo’ob yéetel u k’aayo’obe’.
En español: Paloma arroyera, presente en las comunidades mayas
Le chan ch’íich’a’ ku jaantik i’inajo’ob, u yich che’ob, yéetel jaytúul u mejen ik’elo’ob k’áax. Ku nojochtal kex 29 cms. K’as chak-koob u k’u’uk’mel, ba’ale’ tu’ux yaan u chan jobnele’ ku k’as saktal. Je’el u k’uchul kuxtal tak ichil 5 tak 7 ja’aobo’obe’.
Ichil tuláakal u kuxtale’ chéen juntúul u núup ku yantal ti’, yéetel kéen síijko’obe’ mina’an u k’u’uk’mel tumen jujump’íitil u yantal ti’. Ts’o’ok u kanik kuxtal naats’ ti’ noj kaajo’ob, ba’ale’ leti’e’ ku yila’al xan tu’ux yaan k’áax.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
