de

del

U xkusamil chakte’ob, chan ch’íich’ ku máan u koj ja’

Golondrina de manglar, siempre a ras de agua
Foto: Cello Caruso-Turiello

Juntats’ u xik’nal, óoli’ ku kóojol ti’ u ja’, tu’ux yaan chakte’obe’ ku t’úuchul t’aani’. Juntúul chichan ch’íich’ kaja’an Área de Protección de Flora y Fauna “Laguna de Términos”, u k’aaba’ ich káastelan t’aane’ golondrina de manglar, yéetel u científicoil k’aaba’e’ Tachycineta albilinea.

Ma’ juntúul ch’íich’ ku xíinximbal yaanal tu’ux. Méek’a’an tumen hirundínidos baatsil, u ch’a’amaj u moots América Central, México yéetel Perú.

“Kusame’ ku p’isik kex 13 cms u chowakil yéetel ku aaltal tak 14 gramos”, tu ya’alaj Jacqueline May Díaz, máax beetik u k’a’aytajilo’ob Desarrollo y Medio Ambiente, A.C.


En español: Golondrina de manglar, siempre a ras de agua


U koje’ chichan yéetel boox; kéen xuulchajake’ u k’u’uk’mel u paache’ ku léembal ya’ax ch’ooj u boonil; ka’alikil tu yáamil yéetel u paache’ sak; u nej yéetel k’u’uk’mel ku meyaj ti’ ti’al u xik’nale’, boox.

“Yaan junt’o’ol sak ku yáalkab tu koj tak tu yóok’ol u yich. U xch’uupile’ óoli’ maas tuupul u boonil u k’u’uk’mel keetel yéetel u xiibil, ts’o’oke’ u táankelemil ch’íich’e’ samal boox-chak tu ka’analil yéetel samal booxchak sak tu yáamil”.

Kaja’an tu jáal ja’ilo’ob México, Belice, Costa Rica, El Salvador, Guatemala, Honduras, Nicaragua, Panamá yéetel Perú.

Ku jaantik ik’elo’ob, je’el bix turixo’ob yéetel u yik’el kaab.


 Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan