de

del

Máasewal máako’obe’ k’ucho’ob yantal tu kaajil Brasilia ti’al u ba’ateltik u k’áaxo’ob

Miles de indígenas acampan en Brasilia en defensa de sus derechos ancestrales
Foto: Efe

Le lunes máanika’, ya’abach máasewal máako’ob jp’áato’ob wenel tu kaajil Brasilia, tu’ux yaan u ch’a’ajoltik u ye’esik u muuk’o’ob yóok’olal “u páajtalil kaaj” ti’al u yantal u lu’umil, ts’o’oke’ tu k’áatajo’ob ka “táan óolta’ak” lu’um, maases u lu’umil Amazonía sajbe’entsil yanik.

Ba’ax táan u beeta’ale’ k’aaba’inta’ab Campamento Tierra Libre, ts’o’oke’ suuka’an u jo’olbesa’al ja’ab man ja’ab, desde u ja’abil 2004, tumen u múuch’il Articulación de los Pueblos Indígenas de Brasil (Apib), ts’o’oke’ te’el ja’aba’ yaan u much’ik máako’ob ku taal ti’ 200 u p’éel máasewal kaajo’ob; ba’ale’ yaan u béeytal u much’ikubaajo’ob yéetel u yóox jaatsil meyaj jala’ach te’el noj lu’umo’, tak le viernes ku taala’. Yaan u beeta’al múuch’tambal ti’al “u chíimpolta’al ba’ax ku ya’alik Constitución yéetel kuxtal”.

Le noj tuukula’ ku chíikbesik jurídica tesis k’ajóolta’an beey Marco Temporal, lela’ jump’éel ba’al béeychaj u su’utul a’almajt’aan tu ja’abil 2023 tumen ultraderecha máako’ob, kex tumen jump’íit antese’ k’a’aytab tumen Corte Suprema lelo’ jump’éel ba’al anticonstitucional.


En español: Miles de indígenas acampan en Brasilia en defensa de sus derechos ancestrales


Tesise’ ku k’alik u páajtalil máasewal kaajo’ob yóok’ol lu’umo’ob tu’ux ku béeytal ka’ach u yantalo’ob tak le 5 ti’ octubre ti’ u ja’abil 1988, ka’aj je’ets’ Constitución ku chíimpolta’al walkila’. Máasewal máako’obe’ ku ya’alkiko’ob legislacióne’ ma’ u k’ajóol u páajtalilo’ob jets’a’an yóok’ol le k’áaxo’obo’, tumen jóok’sa’abo’ob úuchik u k’uchul portuguesil máako’ob, wa je’el bix u yúuchul tak walkila’, tumen ayik’al máako’ob yaan u lu’umo’ob. 

U je’ets’el máakalmáak máasewal lu’umo’obe’, jump’éel ba’al unaj u beeta’al tumen Estado tumen beey jets’a’anil te’el Constituciono’, ba’ale’ je’elsa’ab u beeta’al ichil u ja’abil 2019 tak 2022, ka’alikil oka’an meyaj jala’ach Jair Bolsonaro, ka’aj ch’a’ajolta’ab tak 2023 úuchik u yokol Lula. 

Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan