Kolnáalo’ob ti’ u lu’umil Yucatáne’, ts’o’ok ka’ach u béeykunsik u náats’alo’ob meyaj ti’ otelo’ob yéetel kúuchilo’ob janal ti’ u lu’umil Quintana Roo, ikil u béeytal u k’ujsik ba’ax ku pak’iko’ob tak te’elo’, je’el bix i’inajo’ob, u yich che’ob, ichil uláak’ ba’alo’ob, chéen ba’axe’, úuchik u je’ets’el k’aank’an semaaforóo te’ lu’umo’, ma’ béeyak u ka’ úuchul meyaj beyo’.
Ichil u múuch’il Múul Meyaje’, yaan 90 u p’éel baatsilo’ob, chúukbesa’an kex tumen 360 u túul máako’ob ti’ jayp’éel u méek’tankajilo’ob Yucatán, je’el bix Saki’, Peto, Acanceh, Halachó yéetel Maxcanú. Chéen ba’axe’ yóok’lal pak’be’en k’oja’ane’ ts’o’ok u beetik u jach talamtal ba’al u ti’alo’ob, tumen ka’ach mina’an COVID-19e’, ts’o’okoli’ u yantal otelo’ob yéetel kúuchilo’ob janal Quintana Roo u k’áat ka’ach u mano’ob u jejeláasil ba’alo’ob ku meyajtiko’ob Yucatán.
Tu méek’tankaajil Tulum ku asab k’áata’al ka’ach ba’al manbil. “Ka’ache’ k-meyaj yéetel u jejeláasil kúuchilo’ob janal, ts’o’okole’ walkil junja’abe’, ku k’áata’al ba’al manbil tumen u kúuchilo’ob koonik janal yéetel otelo’ob, ba’ale’ úuchik u je’ets’el k’ank’an semaaforóo yanchaj u xóot’ol meyaj yaan ka’achij tumen ku ya’aliko’ob to’one’ ma’ ya’ab máak ku k’uchul xíimbal te’elo’”, beey úuchik u ya’alik Amir Tun Molina, máax jo’olbesik múuch’il.
Tun Molinae’ tu ya’alaje’, yukatekoil kolnáalo’obe’ ts’o’ok u káajal u chi’ichnaktalo’ob tumen, yáaxe’ ts’o’ok u xóot’ol koonol ku beetiko’ob ka’achij, ts’o’okole’ koonol xan ku beetiko’ob Yucatáne’ láayli’ ema’ane’.
También te puede interesar: Semáforo naranja en QRoo interrumpe conexión con productores yucatecos
“Wey Yucatánae’, yaan jaytúul kolnáalo’ob ts’o’ok u béeykunsik u koniko’ob jayp’éel ba’alo’ob ti’ kúuchil yaan yóok’ol u bejil 45 ichil 58 yéetel 60, tu tséel Santa Ana, tumen máaxo’ob manik u ya’abil ba’alo’obe’ táanxel máako’ob yéetel ajxíinximbalo’ob, chéen ba’axe’ walkila’ ma’ jach táaj yano’obi’”, tu ya’alaj.
Beyxan tu ya’alaje’, ts’o’ok ka’ach u béeykunsiko’ob ka yanak kex jo’op’éel kúuchilo’ob janal ti’ u K’íiwikil u nojkaajil Jo’, tu’ux ku ma’anal ti’ob u jejeláasil ba’alo’ob, je’el bix waaj, u bak’el k’éek’en, ta’ap’, bu’ul, k’úum, sikil, ichil uláak’ ba’alo’ob.
Ba’ale’ yaan xan junjaats kolnáalo’obe’ ma’ k’uchuko’ob te’e kúuchil naats’ yanik Santa Anao’, tumen ba’ax ku koniko’obe’ jach ma’ táan u ma’anali’; ba’alo’ob je’el bix ch’ujuko’ob.
Amir Tune’, yu ya’alaj ka’ach ku beeta’al cha’ano’obe’, ku yantal u páajtalil ti’ kolnáalo’ob u k’ajóoltik uláak’ máako’ob je’el u maniko’ob ba’ax ku koniko’obi’, tumen ichil jump’éel ja’abe’ ku beeta’al kex jo’op’éel wa ukp’éel u téenal.
Wa ku yantal wa máax taak u manik wa ba’ax ti’ máaxo’ob táakbesa’an ichil Múul Meyaje’, je’el u páajtal u yúuchul t’aan ti’ 99 97 43 92 26.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
