Sasil Sánchez Chan
La Jornada Maya
Mérida, Yucatán
Lunes 6 de abril, 2020
U noj lu’umil Yucatán, je’el bix uláak’ u noj lu’umilo’ob Méxicoe’, táan u jach ts’áak u yóolo’ob ti’al ma’ u seten k’i’itpajal u k’oja’anil COVID-19 ich kaaji’. Yéetel ba’ax ku yúuchule’ ku taal túumben ba’alo’ob k’a’abéet u na’atal yéetel u ch’a’anukta’al tu beel tumen jala’achil ti’al u páajtal u ts’áak u yojéelt ti’ kaaj ba’ax najmal u beetik ti’al u kaláantikubáaj tu beel.
Tu káajbal tuláakal péeksajil yanchaj úuchik u k’uchul tu noj lu’umil Yucatán le k’oja’anila’, jala’ache’, Mauricio Vila Dosal, tu káajs u k’a’ayt ich kaaj bix u nu’uk u kaláantik u toj óolal wíinik, bix u bin u pa’ak’al k’oja’anil ich kaaj, ba’ax áantajil ku ts’áak ti’ kajnáalo’ob, ba’ax múul meyajil táan u beetik yéetel u jo’opóopilo’ob méek’tankaajo’ob, ichil uláak’ ba’alo’ob, ba’ale’ ti’al u páajtal u k’uchul ti’ tuláakal kaaje’, tu káajsaj u beetik jump’éel noj meyaj ti’al u na’atal tumen tuláakal máak: u k’a’aytaj ich maayat’aan.
Yáaxe’, tu k’a’aytaj, úuchak u jach ya’abtal máak t’aan ti’ u telefonoil u mola’ayil Toj Óolal ti’ u noj lu’umil Méxicoe’ je’eb jump’éel numeróo 800 YUCATAN (800 982 2826) ti’al u t’aan yukatekoilo’ob ku yu’ubiko’ob táan u tsa’ayal ti’ob COVID-19, ba’ale’ ka’aj tu ts’áaj k’ajóoltbile’, tu ya’alaj xan wa ka yanak máax ku t’aan ich maayae’ yaan xan u núuka’al ti’ ich maaya. Ts’o’okol xane’, tu sáasilkunsaj le numeróo je’elo’, jach chéen ti’al máaxo’ob ku yu’ubiko’ob táan u tsa’ayal ti’ob le k’oja’anilo’.
Beyxan, u jala’achil u lu’umil Yucatáne’ tu ya’alaj je’el xan u páajtal u xak’alta’al jejeláas ba’alo’ob yóok’lal u túumben k’oja’anil coronavirus, ichil u kúuchil Internet: coronavirus.yucatan.gob.mx, tu’ux, le ken okok máake’, ku páajtal u xo’okol ba’alo’ob je’el bix: bix u tsa’ayal ti’ máak le k’oja’anilo’, ba’ax coronavirus, ba’ax k’a’abéet a beetik ti’al ma’ u pa’ak’al tech, bix u kaláantikubáaj máak ti’ kúuchilo’ob payalchi’, bix u nu’uk u kaláantikubáaj máak ti’ kúuchilo’ob meyaj, ba’ax k’a’abéet a beetik le ken na’akakech camión, ichil uláak’ ba’alo’ob, ba’ale’ tuláakale’, ich maaya xan. Beyxan tuláakal le je’el ts’íiba’ano’, ku páatal u yéensik máak ti’al u xok ta computadora wa ta celular.
Uláak’ ba’ax beeta’ab tumen Vila Dosale’, leti’ úuchik u jets’ik xan jump’éel u numeeroil WhatAapp (9991 40 66 22) tu’ux xan ku núuka’al ts’íib ich maayat’aan, u k’aaba’e’
[i]U tsikbalil tu yóok’laj[/i] Coronavirus COVID-19. Ti’al u páajtal u meyaje’, jala’ache’ tu k’a’aytaj yanchaj u k’a’abéetkunsa’al jump’éel robot. U beelale’, u núukik ti’ máak ba’ax ku k’aata’al le ken túuxta’ak wa ba’ax. Ti’al u meyaj tu beele’, máake’ k’a’abéet u yáax líik’sik le nuumero’ ichil u contactos, le ken ts’o’okoke’ k’a’abéet u túuxtik jump’éel ts’íib, ti’al beyo’, ken núukake’ u k’áata’al tech ba’ax le a k’áat a wojéelto’. Yáaxe’, wa jach táaj k’a’abéet áantaj ti’ máake’, ku páayt’ankech ti’al a t’aan 911, ts’o’okole’ ku k’áatik tech ka a ts’íibt jump’éel numeróo ti’al a séeb áanta’al: 1) ba’ax beetbil ti’al ma’ u páak’aj ten; 2) yaanten wáaj COVID-19; 3) Ba’ax k’a’abéet u yojéelta’al; tuláakal xane’ ich maayat’aan.
Te’e k’iino’oba’ jach k’a’abéet u k’a’ayta’al ti’ kaaj tuláakal ba’ax je’el u meyaj ti’al u kaláantikubáaj ti’ COVID-19, ba’ale’ u tajan k’a’abéetile’, ka béeyak u k’uchul yéetel u na’atal tumen tuláakal kajnáalo’ob Le beetike’, u jala’achil u lu’umil Yucatáne’ táan u jach ts’áak u yóol ti’al u yúuchul, úuchik u kaxtik u yuumil ti’al ka páatak u núuka’al t’aan yéetel ts’íib ich maaya. Beyxan yaan k’a’aytajilo’ob ku beetik jala’ach, Mauricio Vila, ti’ Facebooke’, tu’ux ku sutk’esa’al u ts’íibil ich maaya ti’ le ba’ax ku ya’aliko’. U tukulil xane’ u páajtal u xo’okol tumen kaaj le ba’ax ku ya’alalo’.
Ba’ax táan u beeta’al tumen u jala’chil u noj lu’umil Yucatán ti’al u k’a’aytik jejeláas ba’alo’ob ti’al le noj lu’uma’, k’a’anan tumen táan u táakbesik tuláakal kajnáalo’ob, úuchak u k’a’abéetkunsik xan maayt’aan ti’al beetik k’a’aytajilo’ob yéetel ti’al u ts’áak k’ajóolbil k’a’anan ba’alo’ob ti’ kaaj. Ts’o’okole’, ba’ax ku kaxta’ale’ ka páatak u yojéelta’al tumen tuláakal máak u jaajil ba’al ti’ máaxo’ob unaj u ya’aliko’ob bix yanik ba’al ti’ le lu’uma’.
La presidenta de México entregó recursos directos a las comunidades para usar en obras a discreción de las comunidades
La Jornada
La agresión recrudece las tensiones entre la república islámica e Israel
Ap
Los Millonarios disputarán con el Inter de Milán el primer lugar del grupo E; los Rayados enfrentarán al Urawa Reds
La Jornada
"No permitiremos que se detenga el desarrollo nuclear", responde la república islámica
La Jornada