Tu ja’atskab k’iinil jo’oljeak lunese’, káajsa’ab u meyajil Segundo Congreso de Mujeres Políticas, tu kúuchil Teatro Peón Contreras, tu’ux k’iimbesa’ab 69 ja’abo’ob úuchik u béeytal u yáax táakpajal ko’olel ti’ yéeytambal. Te’elo’ a’alabe’ kex tumen ts’o’ok u p’áatal keet yanik ba’al yéetel xiibo’obe’, láayli’ yaan ba’alo’ob p’axa’an.
Patricia Olamendi, máax chíikbesik u poliitikail múuch’ Todas MX, tu ya’alaj te’e súutuk káajsa’ab meyaje’, u noj lu’umil Méxicoe’ leti’e’ yáax lu’um tu’ux asab ya’ab u ko’onol paalal, je’el bix xan asab ya’ab u yo’omchajal xch’úupalal yéetel xlo’obayano’ob.
Tumen ku yilik ma’ tu ts’a’abal u si’ipil máaxo’ob beetik loobilaj, beyxan máaxo’ob ku p’axiko’ob taak’in ti’al u tséenta’al u paalale’, u léejislasyonil 3 de 3, ti’al u xu’ulsa’al u loobilta’al ko’olel tu noj lu’umil Méxicoe’, táan u kaxtik ma’ u ts’a’abal mix jump’éel noj meyaj ti’ le xiibo’ob je’elo’.
Tu ya’alaje’, ko’olelo’obe’ táan u ba’atelo’ob, táan u t’aano’ob yéetel táan u ye’esiko’ob u yojelo’ob ba’ax páajtalilo’ob yaan ti’ob, ts’o’okole’, walkila’ u 33 por siientoil najo’obe’ utsil wa’akunsa’an tumen ko’olel; leti’ob beetik u yokol 6.4 miyoonesil pesos ichil Producto Interno Bruto (PIB), ts’o’okole’ mina’an mix jump’éel jump’éel u nu’ukil u yutsil kaláanta’alo’ob.
En español: Inauguran Segundo Congreso de Mujeres Políticas en Mérida
Uláak’ ba’ax tu ya’alaje’, “jach talam yanik ba’al […] ikil u ts’a’abal u p’iisil u sexual yéetel reproductivo páajtalilo’ob, tumen le je’elo’ ku loobiltik k-kuxtal yéetel sajbe’entsil kti’al”.
Te’e súutuko’, táakpaj xpat a’almajt’aan Blanca Alcalá Ruíz, máax táaka’an ichil Junta de Gobierno y Coordinación Política ichil Cámara de Diputados, yóok’lal u múuch’kabil Partido Revolucionario Institucional (PRI), máax tu ya’alaje’ “kex tumen ti’ yaan te’e a’almajt’aano’, láayli’ yaan ya’abach ba’al k’atik u beel ti’al u kéet kuxtal ko’olel yéetel xiib”.
Te’elo’ táakpaj xan Renán Barrera Concha, u jo’olpóopil u noj kaajil Jo’, máax tu ya’alaje’ Ayuntamiento ku jo’olbesike’ ku beetik meyajo’ob ti’al u yutsil ko’olel; kex tumen jayp’éel k’iino’ob paachile’ tu beetaj tak pool yóok’ol ko’olelo’ob xíimbalnajo’ob yóok’lal 28S.
U jala’achil u noj lu’umil Yucatán, Mauricio Vila Dosal, láayli’ táakpaj te’elo’; tu tsikbaltaje’ yaan u ya’abkunsik taak’in ku ja’atsal ti’al u béeytal u meyaj u mola’ayil Secretaría de las Mujeres para el 2023.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
