Tu jo’oloj chíimpolta’ak tumen Suprema Corte de Justicia de la Nación (SCJN) u a’almajt’aanil Ley 3 de 3, ichil kóonstitusyoon, ti’al u xu’ulsa’al loobilaj tu péetlu’umil Yucatáne’, xféeministaobe’ ku ya’aliko’ob k’a’anan u kaláanta’al ka chíimpolta’ak je’el bix unaje’. U béeytal le je’ela’ úuch tumen Comisión Nacional de Derechos Humanos (CNDH), tu péektsiltaj Acción de Inconstitucionalidad.
María Eugenia Núñez Zapata, máax chíikbesik Agenda de las Mujeres por la Igualdad Sustantiva en Yucatán (Amisy), tu ya’alaje’ ka’aj ojéelta’ab, tumen máaxo’ob táaka’an te’e múuch’kabilo’, ba’ax ku tukulta’al kun beetbil tumen CNDHe’, tu alab óoltajo’ob SCJN tumen tu tukultajo’ob je’el u béeytal u beetik wa ba’ax ti’al u yutsil paalal yéetel ko’ol, ba’ale’ óol je’alan p’áatik ba’al.
En español: Celebran en Yucatán reconocimiento de constitucionalidad de Ley 3 de 3 ante la SCJN
Leti’obe’ tu chíimpoltajo’ob xaak’al meyaj beeta’ab tumen Patricia Olamendi ti’al ka béeyak u chíimpolta’al ich kóonstitusyoon, tumen u jaajile’, le ba’ax táan ka’ach u beeta’al yéetel u táanilkúunsa’al tumen CNDHe’, yóok’lal máax jo’olbesik, Rosario Piedra Ibarra, ma’ tu táanilkunsik paalal, tumen leti’e’ u táakmuk’taj ka’ach u páajtalil wíinik yaan u p’aax tumen ma’ tu tséentik u paalal.
“Kex jela’an yanik ba’ale’, táanili’ kpáa’tik k-ojéeltik ba’ax kun jéets’el te’e yéeytambalo’, ba’ale’ u yutsile’, Suprema Corte de Justicia tu chíimpoltaj u táakbesa’al ich kóonstitusyoon le a’almajt’aana’, le beetike’ ku je’ebel jump’éel nojoch joonaj ichil SCJN ti’al u chíimpolta’al u páajtalil wíinik, ba’ale’ u ya’abile’ ti’al ko’olel yéetel paalal tu lu’umil México”.
Núñez Zapata ku tukultike’, tumen tu yóotaj u p’atik tséelil le a’almajt’aana’, unaj u p’atik u meyaj máax jo’olbesik CNDH, “ts’o’ok u ye’esal ti’e’ yaan ba’ax ku táakmuk’tik kex ma’ unaji’, […] ma’ táan u beetik u meyaj je’ex unaje’”.
Walkila’, unaj u jach kaláanta’al bix kéen úuchuk ba’al tu péetlu’umil Yucatán ma’ili’ káajak yéeytambalo’ob, tumen leti’obe’ yaan u k’áatiko’ob ka chíimpolta’ak a’almajt’aan jets’ik yéetel e’esik máaxo’ob yaan u p’aax tumen ma’ tu tséentik u paalalo’ob; unaj sáansamal u túumbenkúunsa’al, yéetel uláak’ ba’ale’ yaan xan u jach ts’aatáantiko’ob ba’ax ku yúuchul yéetel juuisyos tak kéen je’ets’ek si’ipil, ti’al u yila’al ma’ u loobilta’al ko’olel tumen mola’ayo’ob, tumen yaan k’iine’ je’el u xáantal tak junk’aal ja’abo’ob u je’ets’el u kuuch máak.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
