Tu jo’oloj u juumpuul je’ets’ek tumen Senado de la República u beeta’al u tsoolil Registro Nacional de Obligaciones Alimentarias, tu lu’umil Yucatáne’, xpat a’almajt’aan Carmen González Martín –táaka’an ich Partido Acción Nacional– tu ki’imak óoltaj u yutsil ch’a’anukta’al ba’ax yaan u yil yéetel le je’ela’, yóok’lal u a’almajt’aanil Ley 3 de 3, ti’al ka xu’ulsa’ak loobilaj.
González Martíne’ tu k’a’ajsaje’, ka’aj éejenta’ab tu lu’umil Yucatán u a’almajt’aanil 3 de 3 ti’al u xu’ulsa’al loobilaje’, CNDH tu ya’alaje’ ma’ tu éejentik, ts’o’okole’ tu yoksaj tak jump’éel ju’un ti’al u ya’alike’ ma’ tu chíimpoltik a’almajt’aan, ba’ale’ walkila’ ba’ax éejenta’ab tumen Senado ku táakmuk’tik a’almajt’aan, tumen láayli’ beey u tuukul Suprema Corte de Justicia de la Nación (SCJN).
“Jach noj ba’al u ya’alal tumen séenadorese’, le máax ma’ tu ts’áak u tojol u tséenta’al u paalale’, ma’ táan u béeytal u k’u’ubul ti’ob u INE’ob (identificación ku jóok’sa’al tumen Instituto Nacional Electoral), u liisensyal ti’al máanejaar, páasaportée, beyxan u beeta’al Registro Nacional de Deudores Alimentarios, ku ts’áak u páajtalil u táakmuk’ta’al a’almajt’aan”.
En español: Yucatán celebra creación de registro de deudores alimentarios a nivel nacional
Tu ya’alaje’ k’eexil ku beeta’al ti’ a’almajt’aane’ ku kaxtik u kaláantik paalal yéetel táankelemo’ob, ts’o’okole’ yéetel le táant u éejenta’ala’ yaan u kaxta’al ma’ u binetik mix ba’al ti’al u tséenta’al paalal; táan u kaxta’al ka bo’ota’ak p’aax yaan yóok’lal, tu ya’alaj.
Beey túuno’, tu lu’umil Yucatáne’ yaan u k’a’abéetkunsa’al u k’e’exel séekundarya a’almajt’aan, tumen lalaj xóot’e’ yaan u yantal u kaxtik ba’ax kéen u beetej ti’al u p’éelilchajal yéetel le jeets’ilo’.
Ba’ale’, je’el ba’axak k’eexil ka beeta’ak te’e k’iino’oba’, yaan u chíikpajal kex ichil wakp’éel winalo’ob, “je’ex ts’o’ok u yúuchul yéetel bikaaria loobilaj, tumen ka’aj chíikpaj ti’ Código Penale’, ka’aj je’ets’ yaan u si’ipil u beeta’ale’, káax u kaxta’al […] tumen ya’abach taatsilo’obe’, ti’al u mokt’anta’al u k’uba’al wa u tsikbalta’al ba’ax ku yúuchul yéetel u paalilo’ob; kin tuklik túune’, k’eexil beeta’abe’ yaan u beetik uts ti’ kaaj”.
Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan
