de

del

Foto: David Rico

Tu kúuchil u cha’anta’al lucha libre jach chíika’an máax uts tu yich. Ka’alikil táane’ ku tu’ubul wa yaan p’aax, wa k’oja’an máak: bejla’a u cha’anta’al ba’atel, ku jaanta’al ki’iki’ ba’al, ts’o’okole’ yaan tak u yawatil.

Chéen 45 minutos u bin u káajal; máaxo’ob biinja’ane’ ku káajal u chi’ichnaktalo’ob tu jool Poliforum Zamná, tumen ts’o’ok maanal ka’ap’éel ja’ab ch’éenek u beeta’al. Naats’e’, yaan jaytúul máak ku ka’a kontik boleto, ba’ale’ yaan máaxe’ ma’ tu éejentik wa de jach jaaji’, le beetike’ maas ku xíimbaltiko’ob tak tu’ux ku bo’otal u yokol máaki’.

Yaan uláak’o’ob xane’ ku manik u pix icho’ob ti’al u yu’ubik táaka’an ichil ba’ax ku yúuchul; kéen xi’ik máak tu yotoche’ ku lechik tu’ux yaan u néeno’ob. Je’el bix u nook’ol u báaxta’al futbol, k’oojo’obe’ u chíikulal lucha libre.

Jump’éel ba’al jach jats’uts ti’ le cha’anila’, ku ya’alal, ku yantal tumen lucha libree’ “ku méek’ikech ti’al a táakpajal”. Ma’ tu béeytal u yantal chéen ka yanakechi’, tumen tsaj yaan a wilik ba’ax ku yúuchul; péek ku yúuchul ka’alikil táane’ jejeláas bix u yu’ubal, ts’o’okole’ kéen yanak ba’atel te’e lu’umo’ jach k’a’abéet u líik’il máak ti’al u cha’antik tu beel. 

Ts’o’okole’, kéen u’uyak paaxe’, ojéela’an nuka’aj tíip’il xan u yuumil le ba’atelo’. Kéen jóok’oko’obe’, ku te’eskunajo’ob tu táan kaamaráas; ku túubiko’ob ja’ táant u yuk’iko’ob yéetel, ka’alikil u chan ts’ook líik’sikubáajo’obe’, ku tich’ik u k’ab ti’ máaxo’ob ku cha’an. Kéen tíip’ik Niño Hamburguesa, Poliforum Zamnáe’ ku kíilbal. 

Ts’o’ok 30 ja’abo’ob jéets’ek u mola’ayil AAA, tumen leti’e’ jach mu’uk’anchaja’an ichil mola’ayob beetik u cha’anilo’ob ba’atel tu noj lu’umil México. Tu noj kaajil Jo’ k’iimbesa’ab. Ichil le k’iimbesaja’ táakpaj Laredo Kid, Willie Mack yéetel Dragon Lee. Beey túuno’, ichil ki’iki’ óol yéetel awate’, jach táaj ma’alob úuchik u k’a’amal aj ba’atelo’ob te’e kúuchilo’.

Jejeláas máax ku cha’ani’. Yanchaj u múuch’il máak bino’obe’, úuch káajak u tukultiko’ob bix kéen xi’iko’ob te’e cha’ano’, ma’ili’ yanak ka’ach u yáax k’e’exel u k’iinil u beeta’ali’; beyxan, ka’atúul máak ma’ u yojel wa yaan u ya’alik ka ji’ibik Nutella, wa ma’, tu yo’och markesita; jump’éel baatsil tu biinsa’al paalal jach uts u yéets’tik máaxo’ob ku ba’atel te’e ringo’: “¡Suplex!, tu yawtaj juntúul ka’alikil tu pets’aj u suku’un.

Ichil maáxo’ob ku cha’ane’ ku yantal jejeláas tsikbalo’ob, ka’alikil u papa’lajxook reeferi. Yaan tu’ux ku núup’ul u paakat máak, beyxan yaane’ ma’ táan u na’atik ba’al.   

U bin máak u cha’ant ba’atele’ ma’ tu páajtal u ke’etel yéetel uláak’ ya’abach ba’ali’. Te’elo’ ku yúuchul awat, ku jach u’uyik máak ba’ax ku yúuchuli’; ku k’ajóolta’al máax yaan tu tséel máak, ts’o’okole’ t’aan ku beeta’ale’ ku jump’éelilchajal. Ichil le keetilo’oba’ ma’ táan u béeytal u k’áata’al “máax ka táakmuk’tik”, mix xan u ya’alik máak chéen juntúul ku tukultik ku loots’i’. Aj cha’ano’obe’, chéen u k’áat u ki’iki’ óolt u cha’ant ka yanak, ka’atéen ti’ óoxp’éel lúubulil. 

Beyxan ti’ yaan u laatail le siiyas yéetel le ku ja’ats’al u pool aj ba’atelo’ob. K’a’am u juum kéen jeenpuch’ta’ak yóok’olo’ob. Ts’o’okole’ tu yáamil pix ich taka’an tumen aj ba’atelo’obe’ ku chíikpajal joopol u yicho’ob ka’alkil táan. 

Óoli’ ka’ap’éel ja’ab ma’ yanchaj lucha libre ti’al u cha’anta’al tumen u kajnáalilo’ob Yucatán. Tu jo’oloj le chowak k’iino’oba’, ka’a juumnaj u k’olomil u kúuchil Poliforum Zamná, tu’ux k’uch cha’an óoli’ 2 mil máako’ob; beyxan walkila’, ts’o’ok u káajal u tukultik máak bix kéen u beet ti’al u bin cha’an tuka’atéen, kéen ka’a yanak.

 

También te puede interesar:

-'Espartano I', medio siglo en el ring

-El mítico 'Steel Dragon'

-'Lady Pink Sexy y Muñeco', los gemelos que impulsan el arte del pancracio en Tulum

-La lucha libre en Cancún retoma su aire de convicción

-Temporada de lucha libre en Cancún depende de baja en contagios de Covid-19

-'Factor Nazi', un ex luchador tras el diseño y elaboración de unas mil 200 máscaras

-En Campeche hay fanáticos; lo que falta es lucha: Diego Pinkus

-Fuerza Jaguar, el origen de futuros profesionales de la lucha libre en Mérida

-Faby Vidal sigue la tradición familiar en el mundo de las luchas

-Faby Vidale’ ku méek’ik ba’ax u kanmaj tu paalil; líik’ ichil u kaambalil ba’atel yóok’ol ring

-Factor Nazi, ts’o’ok 17 ja’abo’ob káajak u beetik u k’ojilo’ob ba’atel ti’al lucha libre

 

 Xak'alutskíinsa'an tumen: Sasil Sánchez Chan